Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Uczeniesięikształcenie
łaniestanowiosiągnięcierozwojoweucznia.
Zdobywaniewiadomościbezpośredniopotrzeb-
nychdowykonaniatychdziałańipośrednio
znimizwiązanychdokonujesiętujakbymimo-
chodem,bezwysiłku.Strukturawiedzytakuzys-
kanejmożejednakodbiegaćodprzewidywa-
nejprogramemkształceniaprzedmiotowego.
Porządekuczućiporządekmyślisąbowiem
znaturyodmienne.
Dointeresującejinterpretacjiczterechmodeli
uczeniasięprowadzianalizatransakcyjna,teo-
riapsychologicznawykrywającapostawyułat-
wiającelubutrudniające–wokreślonychprzy-
padkach–komunikacjęmiędzyludźmi(Berne,
1987).Tepostawy,zwanestanamiJa,grupująsię
wtrzytypy:
•Ja-Rodzictoczęstezajmowaniepozycjiini-
cjatoraidecydentaodpowiedzialnegozadzia-
łaniainnych;takąpostawęprzyjmująautory-
tarnizwierzchnicywrodzinie,grupierówieś-
niczej,szkoleizakładziepracy;
•Ja-DorosłytoUnajbardziejracjonalny,auto-
nomicznyorazobiektywnystanJa,odpowia-
dającyzadobrykontaktzrzeczywistością”
(Jagieła2012,s.50);prowadzidopartnerskich
stosunkówzinnymi,ułatwiawspółdziałanie;
•Ja-Dzieckotokierowaniesięniekontrolowa-
nymipotrzebamiiemocjami,ustępowanie
innym,gdyzajmąpozycjęRodzica,atakże
niedojrzałośćspołeczna,któramożejednak
owocowaćtwórczymirozwiązaniamiwybra-
nychproblemów.
JarosławJagieła(tamże,tab.1),twórcapolskiej
szkołyedukacyjnejanalizytransakcyjnej,tak
zakwalifikowałczterytypyuczeniasię:
•alfa(przyswajający)ibeta(działający)to
Dorosłyztendencjądoprzyjmowaniaposta-
wyRodzica;jestsamodzielny,alemożespra-
wiaćkłopotytąsamodzielnością;
•gamma(odkrywający)jestmentalnieDorosły,
alespołeczniemożebyćmniejzaawansowa-
ny,coutrudniamukomunikację;
•delta(przeżywający)tonaturalneDziecko;
jestspontanicznyiemocjonalny,chętnie
angażujesięwzbioroweakcje.
Takiesąskojarzeniawybitnegospecjalisty
dziedziny.Wytypowaneprzezniegozależności
czekająnasprawdzenieempiryczne.
24[[[
1.2.3.Syntezateoriikształcenia
wielostronnego
Jaknazwatejteoriiwskazuje,jejzałożeniemdydak-
tycznymjestpluralizmdróguczeniasięwprocesie
kształcenia.Ichskutecznośćjestjednakuwarunko-
wanaindywidualnymiwłaściwościamiuczniów.Dla
ułatwieniadiagnozytychwłaściwościczterymodele
uczeniasięmogąbyćzilustrowanejaknarycinie1.1.
Dwapoczątkowemodele,alfaibeta,prowadząodwia-
domościdoumiejętności,adwapozostałe,gamma
idelta,przeciwnie–odumiejętnościdowiadomości.
Różnijeponadtorolaobiektywnejnaukiisubiektyw-
negodoświadczenia:alfaigammazmierzająodteorii
dopraktyki,abetaidelta–przeciwnie.Strzałkinary-
cinie1.1,pokazującedrogęrozwojuosiągnięćuczniów,
sądwuczęściowe.Ichczęśćciągłapokazujeosiągnię-
ciaaktualneucznia,aczęśćprzerywana–osiągnięcia
perspektywiczne,trudniejszedlaniegodouzyskania,
aleniezbędnedopełnegorozwoju.
Wewczesnychokresachcywilizacjiuczeniesięprzez
działanieiprzezprzeżywanieprzeważałowkształce-
niumłodychpokoleńłowcówirolników.Rozpoczynano
jeodwiadomościiumiejętnościpraktycznych,zdoby-
wanychwdżunglilubnapolu,niestroniącprzytym
odobrzędówmagicznych,boteorianaukowabyła
jeszczewpowijakach.Stosowanozatem–wnaszej
obecnejterminologii–modelebetaideltauczeniasię,
łączącdziałaniepraktycznezprzeżywaniemroli.
Gdynastąpiłrozwójcywilizacyjnyiwzrósłdorobek
kulturowyludzkości,akcentwedukacjiprzesunąłsię
stopniowokupotężniejącejteorii.Uczniowieusiedli
wławkachiwzięlidorękipodręczniki.Wszkołachdla
szerokichmaszapanowałouczeniesięprzezprzyswa-
janieiprzyziemnekształceniematerialne,zoriento-
wanenagromadzeniewiadomości(obszernymate-
riał),cowyzwoliłoencyklopedyzm,jakozjawisko
przeładowaniaprogramówkształceniauogólnioną
informacją.Wszkołachelitarnychnatomiastpobu-
dzanouczeniesięprzezodkrywanie,rozwijanewra-
machkształceniaformalnego,zorientowanegona
szlachetnećwiczenieumysłu,ajedyniepośrednio
napoznawanieotaczającegoświata(Nawroczyński,
1930,1987,t.II,s.53–83).
Wepoceszybkiegorozwojuedukacjiszkolnejgórę
wzięływięcmodelealfaigamma,bardziejintensywne
poznawczo,aledalszeodzastosowańpraktycznych.
Dokonałasięzmiana,wyrażanaprzesunięciemstrate-
giiuczeniasięzprawejkolumnynalewąkolumnę
ryciny1.1.Tazmiana,umożliwiającatransmisjęros-
nącegodorobkukulturymaterialnejiduchowej
zpokolenianapokolenie,stanowiławówczaspostęp.
Współcześniedokonujesięinnazmiana,którąmożna
byłobyzilustrowaćprzesunięciemakcentuzgórnej
parynadolnąparęukładównarycinie1.1.Żyjemy
bowiemwepoceinformacyjno-komunikacyjnej,
zszerokądostępnościąiłatwościąwymianyróżno-
rodnejinformacji.Dlaposiadaczykomputerów
ismartfonówumiejętnośćposługiwaniasięwiadomo-
ściamijestważniejszaniżzapamiętaniewiadomości.
