Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Uczeniesięikształcenie
opisówrzeczywistości,jakinormskutecznego
działaniapraktycznego.Niedasięrównocześnie
zapamiętywaćwielkichzbiorówkategorycz-
nieuporządkowanychwiadomościiwytwarzać
nowychzbioróworazwłasnych,oryginalnych
struktur.
Wiedzauczniazdobywanaprzezodkrywanie
jestmniejścisła,toznaczymniejpodatnana
obiektywnąweryfikację,alebardziejintelektual-
niekształcąca.WedługDorotyKlus-Stańskiej
(2002,podrozdz.3.3.3),najuboższyrodzajwiedzy
uczniastanowiwiedzanazewnicza,ograniczona
dopamiętaniaidosłownegoodtwarzaniaokreś-
leń,wyższytowiedzawyjaśniająca,obejmująca
rozumienieiporządkowaniezależnościmiędzy
jejelementami,anajwyższytowiedzainterpre-
tacyjna,kontekstowouwikłanainiepewna,ale
subiektywnietrafna,gdyprowadzidowartoś-
ciowegoobrazuświata.Tunaukagraniczyzlite-
raturąisztuką,zpożytkiemdlakażdejztych
dziedzin.Mamynaprzykładudanepróbypo-
wiązaniafizykizfilozofiąipoezją(m.in.Wisła-
wySzymborskiej)wkształceniulicealistów
(Plebański,2020,rozdz.V).
Rozwiązywanieproblemówćwiczyuczniów
wichformułowaniuianalizie,atakżewznajdo-
waniuisamodzielnymbudowaniuteorii,naktó-
rejmożnabyoprzećrozwiązanieproblemu,
awięczwiększaichumiejętnościteoretyczne.Są
oneniezbędnedoposzukiwaniawiedzynatemat
zjawisk,wydarzeń,zależnościiprawidłowości,
mająwięccharaktermetodologiczny.
Trzecim
rodzajem
uczenia
się
według
WincentegoOkoniajestuczeniesięprzezprze-
żywanie.Polegaononaemocjonalnymzaanga-
żowaniuuczniawczynnościodbioruiprzeka-
zywaniainformacji.Jegopodstawąsąoceny
poznawanejrzeczywistości,wtymzwłaszcza
ocenypostawizachowańludzi.Dodatnioocenia-
nezjawiskaizachowaniawywołująprzeżycia,
jakostanyemocjonalnetowarzyszącedoświad-
czeniomistotnymdladanejjednostki.Świat
przeżyćczłowiekajestszczególniebogaty,żyje
onbowiemwogromniezłożonymśrodowisku
społecznym.
Gdyuczeńprzeżywagłęboko–indywidualnie
lubwgrupie–wartościintelektualne,etyczne
iestetyczne,czerpieznichradośćimotywacjędo
zajmowaniasięwybranądziedziną,nabierapew-
nościsiebie.Takaorganizacjauczeniasię,doce-
nianaprzezwychowawców,majednak,zdaniem
twórcyteoriikształceniawielostronnego,nie-
wielkietradycjewdydaktyceszkolnej.Wpływ
szkołynapostawyuczniówwobecświata,ludzi
isamychsiebiejestzbytmaływstosunkudo
potrzeb.Skutkiemtegojestzarównoniezado-
walającadojrzałośćemocjonalnamłodychpoko-
leń,jakipowierzchownaznajomośćmateriału
kształcenia.
Wychowaniekuwartościomjestnajsłabszą
stronąwieluwspółczesnychsystemówkształce-
nia.Gdybymłodzieżspontaniczniepodjęłaakcję
ochronyzabytkówzdawnychepok,kontynuowa-
niatradycjilubdokumentowaniawydarzeń,któ-
rychjestświadkiem,jejwiadomościhistoryczne
ipolityczneposzerzyłybysięinabrałyznaczenia
osobistego.Niełatwowszakżeotakiezaangażo-
waniewprzedmiotszkolny.
Czwartyiostatnirodzajuczeniasię,uczenie
sięprzezdziałanie,opierasięnadoświadczeniu
praktycznymucznia,zdobywanymprzezniego
wtokuzajęćszkolnychipozaszkołą.Teoriata-
kiegouczeniasięwywodzisięzamerykańskie-
goprogresywizmu,którydziałaniepraktyczne,
czyliwykonywanieczynnościprowadzącychdo
zmianywotoczeniu,uczyniłpodstawąuczenia
się.Działaniepraktycznejestregulowanenorma-
mitechnicznymiispołeczno-moralnymi,których
reprezentacjapowstajewumyśleucznia.
Wtokudziałaniauczniawytwarzasięispraw-
dzawiedzaproceduralna,obejmującaznajo-
mośćnormitechnikwykonywaniaczynności,
znaczniebardziejelastycznaizindywidualizo-
wanaodwiedzydeklaratywnej,choćzarazem
ograniczonawarunkamistosowania.Gdybypod-
czaslekcjihistoriiuczeńpoznawałgłównie
warsztatpracyhistoryka–zbierającinformację
oprzeszłościswojejokolicyijejmieszkańców
(napoczątekodwłasnejrodziny),porządkującją,
sprawdzającikrytycznieinterpretując–zdoby-
wałbywiedzęproceduralnąztegoprzedmiotu.
TakawiedzabyłabyUgorąca”,wsensienasycenia
emocjąigotowościdookreślonychzastosowań,
wprzeciwieństwiedoUzimnej”,aleszerszejwie-
dzydeklaratywnej.Byłabytotakżeraczejwiedza
osobista,opartanaumiejętnościachizróżnico-
wanawedługdoświadczeńjednostki,niżwiedza
publiczna,uporządkowanateoretycznie,utożsa-
mianazdorobkiemnauki(Klus-Stańska,2002,
podrozdz.3.3.2,s.108–119).
PodobniejakHipokratesatypytemperamentu
(tab.1.1),Okoniadrogiuczeniasięmogąbyćujęte
22[[[
