Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
RozdziałI:Założeniateoretyczneł
będzieprześledzenie,jakprzedstawiałsięwposzczególnychnarracjachze-
stawinformacjibazowychdotyczącychindywidualnychfaktówgeograficznych
ihistoryczno-geograficznych(teostatnierozumianesąjakoefektdziałańludzi
wśrodowiskugeograficznym).Analizatabędziewięcprowadzonapodkątem
odpowiedzinapytaniaczy
,ajeślitak,tojakieelementyśrodowiskageogra-
ficznegoŚląskaznalazłyswojemiejscewrozpatrywanychtekstach.Kolejny
motywwiążesięzesprawąpewnegocałościowegopostrzeganiatejkrainy
przezautorówomawianychnarracji.Rodzionakilkakolejnychpytań:Czy
dostrzegalionijakąśspecyfikęŚląska(i/lubteżjegoposzczególnychczęści)
różniącągoodinnychkrain/dzielnicwchodzącychwskładPolskiipozwalającą
najegowyodrębnienie?Jeżelitak,tocobyłokryteriumtegowyodrębnienia?
Czybyłanimpewnajednośćgeograficzna,czyteżdodatkowe,nałożonena
nią(alboteżzupełniezniąniezwiązane)czynniki?Chodziłobywięcnatym
poziomieanalizyoustalenie,czyŚląskwomawianychnarracjachpozostawał
Dwtopiony”wszersząprzestrzeńterytorialnąPolski,czymożeprzedstawia-
nogojako(wyodrębniającysięwjakiśsposób)region.Jeżeliwystąpiłbyten
drugiprzypadek,czybyłbytoregiongeograficzny(czyliobszarwyznaczony
warunkaminaturalnymiDzewnętrznymi”wobecludzkiejaktywności),czyteż
możeregionhistoryczny(wspólnotaludzizamieszkującapewneterytorium,
powiązanawspólnąhistoriąibytowaniemwjakiśsposóbróżnymodbytowa-
nialudzinainnychterenach,częstoteżpołączonapochodzeniemetnicznym,
językiemczyreligią
65
).WprzypadkurozpoznaniapostrzeganiaŚląskajako
regionuhistorycznegoustaleniabędąwymagaćdalszekwestie:1)Cobyłogłów-
nymczynnikiemprzemawiającymzajegowyróżnieniem?2)Jakieelementy
zostałyuznanezawspółtworzącejegospecyfikęijakabyłaichranga?3)Jakiego
rodzajutreściąbyłnasycany—polityczną,kulturowączyspołeczną(innymi
słowy:zjakiejsferydziałalnościludzkiejwywodziłysięwydarzeniaiprocesy
Dwypełniające”jegoprzestrzenneramy)?4)Czycharakteryzowanybyłjako
raczejhomogeniczny
,czyteżjakoraczejheterogeniczny?5)CzyDobdarzony”
zostałpodmiotowością,czyteżwystępowałprzedewszystkimjakoprzedmiot
65OdnoszęsiętutajdorozumieniaDregionuhistorycznego”wwersjizaproponowanej
przezJ.Topolskiegojakopewnejkategoriinarracjihistorycznej(czyteżpewnegonarzędzia
teoretycznego),zaktóregopomocąhistorycyorganizują,konstruująhistorycznąprzestrzeń.
Przyjmujęwięcnastępującądefinicję:D[ł]regionhistorycznyjestpojęciem,którełączy
wjednąteoretycznąkonstrukcjęokreśloneterytoriumzamieszkaneprzezpewnąliczbęlud-
nościzwiązanejwspólnymi(dłużejlubkrócejtrwającymi)dziejami—różnymipodtakim
czyinnymwzględemoddziejówinnychtegorodzajujednostekterytorialno-ludnościowych.
Pojmowanyjestwięcjakopewiencałościowyukład(pewnastruktura),charakteryzującysię
własnąodrębnościąhistoryczną(nierazodrębnymigranicamiadministracyjnymi),łączący
elementygeograficzne,gospodarcze,społeczne,polityczno-administracyjne,kulturalneipsy-
chiczne(ozmiennejwadze,wróżnychokresach,poszczególnychelementów”.J.Topolski:Jak
siępiszeirozumieł,s.148,por.takżeIdem:GospodarkapolskaaeuropejskawXVI—XVIII
wieku.Poznań1977,s.267—273.
