Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rozległeprojekcjetworzącepołączeniasynaptycznezneuronamizarównowielu
obszarówpodwzgórza,wtymwobrębiejądraprzykomorowegoibocznegopod-
wzgórza,jakispozaniego,m.in.zneuronamiczęścimózguzwanejmezolimbicz-
nymukłademdopaminowymlubukłademnagrody,skądpochodząsygnałyzwią-
zanezapetyteminagradzającymdziałaniempokarmu(mechanizmwzmocnienia
pozytywnego).
Głównymośrodkiemukładunagrodyjestpolebrzusznenakrywki(ventralteg-
mentalarea,VTA)dająceprojekcjedopaminergicznedoinnychstrukturmózgowych.
Kluczowąrolęwfunkcjonowaniutegoukładuodgrywaodcinekdrogidopaminer-
gicznejzpolabrzusznegonakrywkidojądrapółleżącego(nucleusaccubens,NAS),
wktórymzidentyfikowanotzw.ośrodekprzyjemności.PobudzenieneuronówwVTA
powodujewzrostwydzielaniawNASkluczowegoneuroprzekaźnikaukładunagrody
-dopaminy,wywołującejuczucieprzyjemności,satysfakcjiieuforii.
Istotnączęściąskładowąmezolimbicznegoukładudopaminowegoreceptory
kannabinoidowetypu1(cannabinoidreceptortype1,CB1),którewrazzichnatural-
nymiligandami-endokannabinoidami(endocannabinoids,EC)-orazzenzymami
związanymizichsyntezą,wychwytemidegradacjątworzątzw.układendokan-
nabinoidowy,uczestniczącywregulacjipoborupokarmu.Endokannabinoidowe
neuroprzekaźniki,takiejakanandamid,wykazujądziałanieoreksygenne(pobudza-
jącełaknienie)zarównonadrodzeośrodkowej-przezpotęgowaniewłaściwościna-
gradzających(wzmacniających)pokarmuiprawdopodobnierównieżwwynikuich
wpływunawzrostekspresjineuropeptyduYihamowanieekspresjikortykoliberyny
wokolicyjądraprzykomorowego,jakinadrodzeobwodowej-zudziałemobwodo-
wychreceptorówkannabinoidowychCB1,któreznajdująsięnazakończeniachner-
wowychwukładziepokarmowym.Endokannabinoidywykazujądziałaniesynergi-
stycznewzakresiezwiększaniałaknieniazneuroprzekaźnikamiopioidowymi,takimi
jakenkefalinyiendorfiny.
Jądroprzykomorowe(PVN)
Wneuronachzlokalizowanychwjądrzeprzykomorowymulegająekspresjireceptory
Y1iY5,naktóreoddziałujeneuropeptydYwytwarzanyprzezneuronyjądrałuko-
watego,cowrezultaciepobudzaprzyjmowaniepokarmu.Innympeptydemoreksy-
gennymulegającymekspresjiwneuronachjądrałukowategoiwykazującymdziałanie
biologicznewPVNjestpeptydgalaninopodobny(galanin-likepeptide,GALP),który
stymulujeuwalnianieNPYihamujeuwalnianiepeptyduCARTzjądrałukowatego.
NeuronyPVNsyntetyzująliczneneuropeptydy,zktórychczęśćjestściślezwią-
zanazcentralnąregulacjąspożywaniapokarmów.Należądonichm.in.hormon
uwalniającykortykotropinę-kortykoliberyna(corticotropin-releasinghormone,CRH)
ihormonuwalniającytyreotropinę-tyreoliberyna(thyreotropin-releasinghormone,
TRH).Kortykoliberynaityreoliberynaodgrywająrolęanoreksygennąistymulują
funkcjekataboliczne.CRHbezpośredniozmniejszaekspresjęgenuNPYihamuje
neuronyNPY/AgRP
.NeuronyPVNwykazująrównieżekspresjęreceptorówlepty-
ny,którapobudzaekspresjęmRNA(messengerribonucleicacidprzekaźnikowykwas
1.8.REGULACJAPOBIERANIAPOKARMU
27