Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Rozdział1
Związekmiędzydyrektywamizawartymiwtakichaktachapostulatem,byuczy-
nićprawodostępnym,wydajesięoczywisty.Tłumaczytochoćbyklasycznateoria
polityki.Jeżeliobywatelniebędziemógłskorzystaćzniezależnejinstytucjiroz-
strzygającejjegospórzinnymi,jegodostępdoprawapozostanieczystoteoretyczny.
Prawobędziewówczasjedynieprzejawemsamowoliosóbsprawującychwładzępo-
lityczną,ekonomicznąlubideologiczną.Bezwzględunajegomaterialnątreśćpod-
porządkowanymuadresatbędziezależnyoddecyzji,którychniebędziemógłpod-
ważyć,aktórychtreśćzawszepozwolisiępostfactumuzgodnićzliterąregulacji.
Niezbędnośćniezależnychorganóworzekającychmożnateżwyjaśnićnagrun-
ciezałożeńbardziejpoddającychsięempirycznemutestowaniu,naprzykładteo-
riiracjonalnegowyboru.Niezależneinstytucjerozstrzygającespory,dostępnedla
każdego,sąfunkcjonalnymniezbędnikiemwspołeczeństwach,wktórychnormy
społecznesąutrwalonewformieprawa.Jeżelitakichinstytucjiniebędzie,niebędą
mogłyistniećtakżenormyprawne,bosporybędądoprowadzaćdoichciągłejzmia-
ny.Ostateczniesądysąewolucyjniewytwarzaneprzezkalkulującychaktorówwich
grachspołecznych,ponieważuznająonizaopłacalne,żebyodwołaćsiędonieza-
leżnejtrzeciejstrony(StoneSweet1999).
800latpoWielkiejKarcieoficjalnyHandbookonEuropeanLawRelatingtoAc-
cesstoJusticeRadyEuropyiUniiEuropejskiejujmujezwiązekmiędzydostępem
doprawaaprawemdosąduwprost:nThenotionofaccesstojusticeobligesstatesto
guaranteeeachindividual’srighttogotocourt(ł)toobtainaremedyifitisfound
thattheindividual’srightshavebeenviolated”(CoEiFRA2016,16).
Taksamojednakjakwprzypadkulegislacjidrogaodtakichpapierowychde-
klaracjidostanu,wktórymzochronysądumożeskorzystaćkażdymłynarz,jest
daleka.Jaktookreślaznanykomentator,sądysąnajmniejniebezpiecznągałęzią
rządu(Bickel1986).Niemająwłasnejwładzy,aichlegitymizacjaspołecznajest
krucha.Prawodosąduwrazzespokrewnionymiznimgwarancjamimożnawięc
wyeksplikowaćwformalnieobowiązującychaktachprawnych,ainstytucjesądowe
mogądysponowaćbudynkamiipersonelem,alefaktycznieniefunkcjonować,być
pozbawionerealnejzdolnościlubwolidziałaniaalbopozostawaćpozazasięgiem
obywatelizprzyczynpolitycznych,ekonomicznych,zbrakuwiedzy,zaufaniaczy
wieluinnychprzyczyn.
Przykładówtakiegostanurzeczynietrzebadalekoszukać.KonstytucjaPRL,
choćnieformułowałaprawadosądu,stwierdzaławart.48,żenSądy(ł)strzegą
praworządnościludowej(ł)iprawobywateli”i(podobniejakKonstytucjaZSRR
z1936roku)przewidywałagwarancjeprocesowedlaosóbzatrzymanych.Wwielu
sprawachnieprzeszkodziłotosądombyćnarzędziemrepresjirządzącychwobec
obywatelizmordamisądowymiwłącznie.
Mniejdrastycznejibardziejwspółczesnejegzemplifikacjidostarczazjawisko
przewlekłościpostępowań.Jakzauważaspecjalistaodprocedurycywilnej,cytując
konstytucjonalistę,nstanorganizacyjnyikadrowysądownictwawPolscestwarza
