Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
B.Jachimczak,Dydaktyczneipozadydaktyczneuwarunkowaniaefektównauczaniaindywidualnegodzieciprzewleklechorych,
Kraków2011;ISBN:978-83-7587-892-9,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2011
16
Przewlekłachorobajakoczynnikdeterminującyfunkcjonowaniedziecka…
Paradygmatykonstruowaniamodeli
chorobyprzewlekłej
Wpsychologiipediatrycznejmożnawyróżnićdwaparadygmatykonstruowa-
niamodelichoroby8:adaptacyjno-kompetencyjnyorazwspólnychiswoistych
cechrozwojuwsytuacjichoroby.WładysławaPileckaokreślajejakopodejście
kategorialneiniekategorialne9.
Pierwszyparadygmatwyrastazteoriistresuorazsystemowegoujęcia
człowiekaijegośrodowiska.Chorobaprzewlekłapostrzeganajestjakosytua-
cjatrudna,wktórejjednymzważniejszychelementówroliczłowiekajest
przystosowaniesiędosytuacji.Dotyczyononietylkochorego,alerównież
jegobliższegoidalszegootoczenia.Zwolennicyparadygmatuadaptacyjno-
-kompetencyjnegodążąwprowadzonychbadaniachdoustaleniaczynników
wyznaczającychadaptacjęorazichinterakcji.Drugiparadygmatwyrasta
zprzekonania,żechoroba,szczególnieprzewlekła,modyfikujeprocesyroz-
wojoweiaktualnezachowaniadwojako:specyficznieiniespecyficznie.Nie-
swoistezmianyniesązwiązanezcechamisamejchoroby,adotycząsamej
sytuacjichorowania,czyliujawniająjewszyscychorzy,niezależnieodprzy-
czyny.Mogądotyczyćdeprywacjipotrzeb,ogólnychtrudnościadaptacyjnych
czyproblemówemocjonalnych.Zmianyspecyficznesąnatomiastściślepo-
wiązanezkonkretnąjednostkąchorobowąlubgrupąchoróbibędąwyróżniać
osobynimidotkniętezpopulacjiogólnej,alerównieżzgronachorujących.
Paradygmattenbudziwielekontrowersji,równieżwśrodowiskupedagogów
specjalnychwPolsce.JaninaDoroszewska,wlatach60.XXwieku,wswojej
koncepcjipsychologicznejchorobypostawiłatezęoswoistościobrazówpsy-
chicznychchoroby.Stałanastanowisku,żechorobaprzewlekłaprzeciążanie
tylkoukładnerwowy,alerównieżdeformujeprawidłowefunkcjonowaniejego
procesówcharakterystyczniedladanegorodzajuchoroby.Opierającsięna
takimrozumieniu,J.Doroszewskastworzyłapsychologicznesylwetkidzieci
zokreślonąchorobąlubnależącądodanejgrupychorób10.Naprzykładdzieci
astmatycznełączy,jejzdaniem,reprezentacjanastępującychcech:uczucio-
wość,niepokój,nadmiernapobudliwośćruchowa,zmniejszonawytrzymałość
fizycznaipsychiczna.Rzadziej,aleczęściejniżwpopulacjiogólnej,mamytu
doczynieniaz:apatią,ospałością,brakiemzainteresowań,niechęciądoak-
tywnościzarównofizycznej,jakipsychicznej.Ztakimpodejściemniezgadzałsię
8K.L.Lemanek,Editorial:ResearchonPediatricChronicIllness:NewDirectionsandRecurrentCon-
founds,"JournalofPediatricPsychology”1994,No.19.
9W.Pilecka,Teoretyczneprzesłankiprojektowaniapomocypsychologicznejdzieckuprzewleklechoremu
[w:]B.Kaja(red.),Wspomaganierozwoju.Psychostymulacjaipsychokorekcja,t.3,Wyd.Uczelniane
„AB”,Bydgoszcz2001,s.60.
10J.Doroszewska,Terapiawychowawcza,Ossolineum,Warszawa1957.
