Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.Krytykaekonomiiwolnegorynku...
Dorozszerzaniawolnościgospodarczejprzyczyniłosiętakżewmiaręjednolite
ustawodawstwo.Rewolucjafrancuskaotworzyłamożliwościzabezpieczeniainte-
resówkupców,bankierówiprzemysłowców,likwidującmonopole,zrzeszeniarze-
mieślniczeilokalneprawaorazprzywileje.Podstawąnowegoporządkuprawnego
byłyfrancuskaDeklaracjaPrawCzłowiekaiObywatelaorazDeklaracjaNiepodległo-
ściStanówZjednoczonychAmeryki.Wolnośćgospodarczazostałazagwarantowa-
nawprawiewłasnościiwolnościzawieraniaumóworazswobodzierejestrowania
spółekkapitałowych.Noweprawozostałoskodyfikowanewdwóchdokumentach:
KodeksieCywilnymopublikowanymw1804r.iKodeksieHandlowymz1807roku.
PodbijaneprzezFrancuzówkrajeprzyjmowałytekodeksyjakopodstawędoopraco-
waniakodeksówpaństwowych.Zostałyrównieżprzyjętewefrancuskichterytoriach
wAmeryce:Luizjanie,QuebecuiAmeryceŁacińskiej.
Dolat70.XIXwiekupaństwaeuropejskie(pozaRosją)byłyaktywnewlikwido-
waniuregulacjiprawnychograniczającychwolnyrynekikonkurencjęorazwtworze-
niuinstytucjiprawnychchroniącychwolnośćgospodarczą.Jednocześniepaństwate
wróżnysposóbzabezpieczałyinteresywłasnegoprzemysłuihandlu.Przykładowo,
krajeniemieckieutworzyłyprawnemożliwościtworzeniakarteli,czylizmówprodu-
centówopodzialerynku,ustalaniuwielkościprodukcjiicen.Zmowytepowodowa-
ływzrostcennarynkuwewnętrznymizapewniałyrentęmonopolową,dziękiczemu
możnabyłokonkurowaćniższymicenaminarynkachzewnętrznych.
KodeksNapoleonapromowałwłasnośćprywatnąjako„świętąinienaruszalną”,
przyznającswobodęgospodarcząwłaścicielomkapitałuwróżnychformach.Na-
tomiastwolnośćpracownikówzostałaograniczonapoprzezzakazzrzeszaniasię.
WNiemczechproducencimoglizawieraćumowykartelowe,apracownicyzostali
pozbawieniprawatworzeniazwiązkówzawodowych.
Wolnośćgospodarcza,opróczkorzyściwpostaciszybkiegorozwojutranspor-
tu,przemysłuihandlu,przynosiłaniekorzystnenierównościmiędzygrupamispo-
łecznymiikrajami.Niepokojespołeczneiwojnyspowodowałyodwrótodwolnego
handlu.KrajekontynentalnejEuropyodlat70.XIXwiekuchroniłyswojegospodarki
cłami,atakżeustawamiowłasnościprzemysłowej,którezabraniały„podróbek”
ichroniłyznakitowarowe,nazwygeograficzneiinneoznakowaniatowarówwyróż-
niającefirmęikrajpochodzenia.
Ekonomiściangielscyifrancuscyobserwowaligospodarkizrozwijającymisię
rynkamiwewnętrznymi,swobodąwymianymiędzynarodowejiwolnąkonkuren-
cją.Takierynkiujmowaliwmodelach,wktórychzakładaliwolnośćgospodarczą.
Niezajmowalisięinstytucjonalnymkontekstem,którypromowałichroniłwolność
gospodarczą.Wswoichsformalizowanychmodelachujmowalijednakrynkiwta-
kichformach,jakiewystępowaływrzeczywistości:AntoineA.Cournot,FrancisY
.
Edgeworth,JosephL.F
.Bertrandbyliautoramimodeluduopolu,CournotiAlfred
23