Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
I.Podstawowepojęciaiprzedmiotekonomii
gospodarczych(np.ichstosunekdopracy)iefektywnośćgospodarowania,awrezul-
tacierównieżnapoziombogactwanarodowegoidobrobytu.Dotegotypudóbr
odnosząsięteżwzasadziedalszerozważaniaowłasnościzawartewtymiinnych
rozdziałachniniejszegopodręcznika.
4.2.Klasyfikacjawłasności
Wyróżniasięzwykledwazasadniczerodzajewłasności:własnośćprywatną
iwłasnośćpubliczną.Własnośćprywatnatotegorodzajuzbióruprawnień
własnościowychdookreślonychobiektów,wktórymprawawłasnościposzczegól-
nychjednosteksą–mimopewnychograniczeńwpraktyce–ekskluzywne
(wyłączne)idobrowolnietransferowalne(przekazywalne),zaśwłasnośćpubliczna
–zbiór,wktórymprawawłasnościjednostekniesąekskluzywneidobrowolnie
transferowalne.Wprzypadkuprywatnejwłasnościokreślonegoobiektudana
jednostkamożewięcwyłączyćinnnychludzizkorzystaniaznależącegodoniej
zbioruuprawnieńwłasnościowychodnoszącychsiędotegożobiektu,atakże
możeimtenzbiórprzekazać(nieodpłatnielubodpłatnie),wprzypadkuzaśpub-
licznejwłasnościtegoobiektudanajednostkaaniniemożewyłączyćinnychludzi
zkorzystaniazowegozbioruuprawnień,aniteżniemożeimowegozbioruprze-
kazać(np.sprzedać).Własnośćpublicznawiążesięzatemzeznaczniewiększy-
miograniczeniamiprawposzczególnychjednostekdodanegoobiektuniżwłas-
nośćprywatna.Istotnymwyróżnikiemwłasnościprywatnejjestteżmożliwość
wystąpieniawłaścicielanarynkuwcharakterzesprzedawcydanegoobiektu
własności.
Odrębnym,wpewnymsensiepośrednimrodzajemwłasności,niedającymsię
jednoznaczniezakwalifikowaćanidowłasnościprywatnej,anidowłasności
publicznej,jestwłasnośćspółdzielcza.Wprzeszłościtraktowanojączęstojako
formęwłasnościpublicznej(czyteżspołecznej).Zwolennicytegopodejścia
akcentowaliprzedewszystkimwspólneużytkowanieprzezspółdzielcówokreś-
lonychobiektówwłasności,któratocechamiałabyćcharakterystycznarównieżdla
innychformwłasnościpublicznej,zwłaszczazaśdlawłasnościpaństwowej,
arównocześniemiałaróżnićspółdzielczośćodtypowychformwłasnościprywatnej.
Współcześniepodejścietowydajesięmiećcorazsłabszeuzasadnienie,zwłaszczadla
wielukrajówwysokorozwiniętych.Wkrajachtychobserwujesięutrzymywaniesię
określonejspecyfikiwłasnościspółdzielczejwporównaniuzwłasnościąpaństwową
(np.istnienietzw.samorząduspółdzielczego),arównocześnieburzliwyrozwój
pewnychformzbiorowejwłasnościprywatnej(zwłaszczaróżnegotypuspółek),
przypominającychpodwielomawzględamispółdzielnie
3
.Wśródcechodróż-
niającychspółdzielnieodtypowychspółekprywatnychwymieniasięnajczęściej
dwie:(1)udziaływdanejspółdzielni,któremogąwystępowaćwpostaciśrodków
3
Wstatystykachpolskichwłasnośćspółdzielczazaliczanajestobecniedosektoraprywatnego.
