Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
I.Podstawowepojęciaiprzedmiotekonomii
owielebardziejzłożone.Niemniejsząrolęniżbodźcematerialneodgrywająbodźce
moralne,psychikagospodarcza,którawpływanapostawyosóbprowadzących
działalnośćgospodarczą,nahierarchięuznawanychprzezniewartościicelóworaz
nasposobyrealizacjitychcelów.Wsystemieteoretycznymnależywięcuwzględnić
zwrotneoddziaływaniepłaszczyzngospodarczych,społecznych,politycznychikul-
turowych.Tensposóbmyśleniaoproblemachgospodarczychdoczekałsięroz-
winięcianagruncieamerykańskim.Amerykańskawersjakierunkuhistorycznego
nosinazwęinstytucjonalizmu.PowstaniekierunkułączysięzosobąT.Veblena
(1857–1929).KontynuatoramitegopodejściametodologicznegosąJ.R.Com-
mons(1862–1945),W.C.Mitchell(1874–1948)ipóźniejsitwórcyG.C.Means,
A.A.Berle,J.K.Galbraith.
Instytucjonalizmjestpropozycjąnowegopodejściametodologicznegowbada-
niachekonomicznych.Charakterystycznedlaszkołyneoklasycznejstatycznemode-
lenawysokimpoziomieabstrakcjirażą,wedługinstytucjonalistów,swojąjedno-
stronnością.Wedługnich,ekonomianiemożeograniczaćswojegopolabadawczego
jedyniedozjawiskrynkowych,niepowinnaignorowaćpozaekonomicznychram,
wjakichpodejmowanesądecyzjegospodarcze.Powinnazintegrowaćsięzinnymi
naukamispołecznymi,byodpowiedziećnietylkonapytanie,jakzachowująsię
ludzie,aletakżenapytanie,dlaczegotaksięzachowują.Powinnawięcbadać
instytucjespołeczne,któremająistotneznaczeniedlazachowańekonomicznych.Te
instytucjetowładzepaństwowe,związkizawodowe,organizacjefinansowe,
organizacjespołeczno-polityczne,atakżestrukturywłasnościoweiorganizacyjne,
nawykimyślowe,powszechnieuznaneregułyizasadypostępowania.Ekonomia
powinnabadaćgenezęiewolucjętychinstytucji.Instytucjonalizmprzyjmuje
koncepcjęewolucyjnejdrogirozwojuspołecznego.Konfliktyisprzeczności,jakie
siętupojawiają,powinnybyćrozwiązywanewdrodzekompromisówróżnychgrup
społecznychprzyinterwencyjnejrolipaństwa.
10.6.Marksizm
Pewnąodrębnościąwśródkierunkówteoretycznychodznaczasięmarksism.
Stałsięonpodstawąruchupolitycznegodążącegodozmianydotychczasowego
porządkuspołeczno-gospodarczego,domodelowaniaprzyszłości.Nazwakierunku
pochodziodjegotwórcy,KarolaMarksa(1818–1883).Drugimwybitnymjego
przedstawicielembyłFryderykEngels(1820–1895).
Marksizmpowstałwwynikukrytycznegoobrachunkuzpoglądamiekono-
miiklasycznej,twórczościąsocjalistówutopijnych:C.H.deSaint-Simona
(1760–1825),Ch.Fouriera(1772–1837),R.Owena(1771–1858)orazfilozofią
F.Hegla(1770–1831).Rozwijającklasycznąteorięwartościopartejnapracy,
K.Marksstworzyłteorięwartościdodatkowejiopartąnaniejkoncepcjęwyzysku
pracyprzezkapitał.Analizapoglądówsocjalistówutopijnychzaowocowała
zarysemspołeczeństwabezklasowego;społeczeństwa,wktórymźródłosprzeczno-
ściinteresówikonfliktów–prywatnawłasnośćśrodkówprodukcji,czylirzeczowych
