Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
I.Podstawowepojęciaiprzedmiotekonomii
Zewzględunakryteriaspołeczno-ekonomicznedogłównychtypówwłasno-
ściprywatnejzaliczyćmożnawspółcześniewłasnośćkapitalistyczną,drobno-
towarowąipracowniczą,dowłasnościpublicznejzaśwłasnośćpaństwowąikomu-
nalną(municypalną).
Własnośćkapitalistycznato,mówiącnajkrócej,prywatnawłasnośćkapitału
wykorzystywanegodoprowadzeniadziałalnościgospodarczejopartejnaregularnym
zatrudnianiupracownikównajemnychinastawionejnaosiąganiemożliwienajwięk-
szegodochodupieniężnego.Prowadzącegotegotypudziałalnośćprzedsiębiorcę
nazywamykapitalistą,auzyskiwanyprzezniegoztejdziałalnościdochódzyskiem.
Własnośćkapitalistycznaprzybierawpraktyceróżneformyorganizacyjno-prawne.
Możemytuwyróżnićwszczególności:własnośćindywidualnegokapitalisty
ikapitalistycznąwłasnośćzbiorową(grupową).Własnośćindywidualnegokapita-
listywystępujewtedy,gdyskupionywdanymprzedsiębiorstwiekapitalistycznym
zasóbkapitałujestwłasnościąpojedynczejosoby.Odmianątejwłasnościjest
kapitalistycznawłasnośćrodzinna,czylikapitalistycznawłasnośćpojedynczej
rodziny.Kapitalistycznawłasnośćzbiorowawystępujenatomiastwtedy,gdy
zgromadzonywdanymprzedsiębiorstwiekapitalistycznymzasóbkapitałujest
własnościąokreślonejzbiorowości,grupyosóblubgrupyrodzin.Chodzituwięc
wszczególnościowłasnośćkapitalistycznąskupionąwróżnegotypuspółkach,które
jużomawialiśmy,tzn.spółkachznieograniczonąiograniczonąodpowiedzialnością,
wtymspółkachakcyjnych.Specyficznąodmianątegotypuwłasnościjestkapitalis-
tycznawłasnośćmiędzynarodowa.Występujeonawtedy,gdydaneprzedsiębior-
stwokapitalistycznenależydoobywateliróżnychkrajów.
Własnośćdrobnotowarowa
5
towłasnośćrodzinlubosóbprowadzących
samodzielniedziałalnośćgospodarczą,niezatrudniającychregularniepracowników
najemnych.Chodzitugłównieowłasnośćzasobówkapitałowychskupionych
wstosunkowoniewielkichrodzinnychgospodarstwachrolnych,zakładachrzemieśl-
niczych,usługowychitp.Jednostkitegotypuniezawszesąnastawionenazysk.
Wlicznychprzypadkachgłównymmotywemosóbczyrodzinprowadzącychtego
typudziałalnośćjestzaspokojeniewłasnychpotrzeborazzapewnieniesobiemiejsca
pracy.Wbrewprzepowiedniomwieluteoretyków(np.K.Marksa)taformawłasności
prywatnejwykazujewpraktycezdumiewającątrwałośćiodgrywawdalszymciągu
dośćznacznąrolęwgospodarcewielukrajów.
Własnośćpracowniczawystępujewtedy,gdyskupionywdanymprzedsiębior-
stwiezasóbkapitałunależydozatrudnionychwnimpracowników.Chodzitunp.
opracownicząwłasnośćakcji,inaczejakcjonariatpracowniczy.Jeślipracownicy
posiadająwszystkieakcjedanejspółki,przyczympodziałtychakcjijeststosunkowo
równomierny,tomamyniewątpliwiedoczynieniazespółkąpracownicząwścisłym
tegosłowaznaczeniu.Wpraktycetakiesytuacjesąstosunkoworzadkie,co
5
Wypadanadmienić,żetermin,,własnośćdrobnotowarowa,,jestużywanystosunkoworzadko
(zwłaszczawpodręcznikach),zuwagim.in.najegoniejednoznaczność.Równieniejednoznacznesą
jednakstosowaneczęstowtymkontekścieterminy,,własnośćrodzinna,,czy,,własnośćindywidualna,,.
