Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Podstawyfarmakologiiogólnej
nieżwpływaćszkodliwienaczynność
istrukturęnarządów–mówimywówczas
odziałaniuniepożądanymlubtoksycz-
nym.
Działanianiepożądane
ZgodniezdefinicjąświatowejOrganizacji
Zdrowia(WHO)działanieniepożądane
toszkodliwy,niezamierzonyskutekdzia-
łanialekuobserwowanyprzystosowaniu
dawek,któresłużązapobieganiu,diagno-
zie,leczeniulubmodyfikacjiczynnościfi-
zjologicznych.Wramachtejdefinicjinie
rozważasięnastępstwprzedawkowania
lekówlubjegoumyślnegoczyprzypadko-
wegozażycia.Inaczejmówiąc,działania
niepożądanelekusącharakterystyczne
dlakonkretnegolekuimogąwystąpić,
leczniemuszą,wówczasgdyjestonstoso-
wanywdawkachleczniczych,zgodnieze
wskazaniami.
Działanianiepożądanemożemypo-
dzielićna:
■
dającesięprzewidzieć,związanezme-
chanizmemdziałanialeku(zazwyczaj
niepowodujątrwałegouszczerbku
nazdrowiu);
■
niezależneoddawki,opodłożuimmu-
nologicznym,genetycznymlubzależ-
nymodpłciiwieku.
Wpraktycelekarskiejnależybraćtak-
żepoduwagęinnedziałanianiepożądane
leków:
■
■
■
reakcjeuczuleniowe;
działanienapłód;
działanierakotwórcze.
Reakcjeuczuleniowe
Sąwyrazemnadwrażliwościorganizmu
naniektóreleki(np.hormony,antybioty-
kinaturalne,surowiceodpornościowe).
Reakcjeuczuleniowemogąbyćmiej-
scowe(wysypka,pokrzywka)lubogólne,
opóźnionelubnatychmiastowe.Uosób
uczulonychwystąpićmogąobjawyzestro-
nyukładunerwowego,układukrążenia
iukładuoddechowegoniemającezwiązku
zzasadniczymkierunkiemdziałanialeku.
Działanienapłód
Przedpodaniemlekunależyzawszeroz-
ważyć,czyzastosowanyśrodekmożeprze-
nikaćdopłoduiczymożespowodować
działanieteratogenne.Najbardziejnie-
bezpiecznydlapłodujestpierwszytry-
mestrciąży.Lekipodanewtymczasiemogą
spowodowaćobumarciezarodkalubjego
uszkodzenieprowadzącedopowstania
wadrozwojowych.Większośćlekówłatwo
przenikaprzezbarieręłożyskowądopło-
duimożeprzyczynićsiędojegouszkodze-
niawkażdymokresieżyciapłodowego.
Działanierakotwórcze
Właściwościrakotwórczemogąwykazywać
lekiprzeciwnowotworowe,immunosupre-
syjne,niektóresulfonamidy,pochodne
kwasuizonikotynowego,środkialkilujące,
związkimetali–arsenu,chromu,niklu,ko-
baltu,ołowiu.
Inneaspektydziałanialeków
Działaniatoksycznewystępująwwyniku
przedawkowanialeku,czyliprzekroczenia
maksymalnejdawkileczniczej.
Wskażnikterapeutyczny,czyliindeks
terapeutyczny(IT),określastosunekmię-
dzydawkąbezpieczną(działającąleczni-
czo)adawką,któramożewywołaćobjawy
toksyczne.WedługPaulaEhrlichaoblicza
sięgozewzoru:
IT=D
max
/D
min
D
D
max
min
–minimalnadawkaterapeutyczna
–maksymalnadawkatolerowana
Imwskaźnikjestwiększy,tymstosowa-
nylekjestbezpieczniejszy.