Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
EUROPA–Informacjeogólne
ofiolitowepochodzącezlitosferyOceanuTetydy.Wśródskałmagmowychpo-
wszechnejestwystępowaniewulkanitów.Spotykasięje(równieżmocno
zerodowanegórywulkaniczne)wPieninach,KotliniePanońskiej,StarejPłaninie,
RodopachinawyspachMorzaEgejskiego.
Wstrefiezewnętrznejalpidów(Pireneje,szwajcarskastrefaAlp,Karpaty
Zewnętrzne,StaraPłanina,częśćGórDynarskich,GóryKrymskie,Kaukaz)prze-
ważająskałyosadowe,główniemezozoiczneitrzeciorzędowewapienieidolomity,
łupkiilaste,radiolaryty,skałyfliszowe.Budująonepłaszczowinynasuniętedaleko
naprzedpole(Alpy,Karpaty)bądźprzeciwnie–stromowypiętrzone(Pireneje,
Kaukaz).Wstrukturyfałdowealpidówzostaływłączonerównieżhercyńskie
masywykrystaliczneodsłaniającesięspodpłaszczowinwoknachtektonicznych.
AlpidyEuropywciążsąaktywnesejsmicznie.Wynikatoztrwającegonadal
przesuwaniasięafrykańskiejpłytylitosferykupółnocyinapieraniaprzezniąna
europejskączęśćpłytyeurazjatyckiej(ryc.7).Oruchachtektonicznychwstrefie
fałdowańalpejskichświadcząstosunkowoczęstetrzęsieniaziemiizjawiskawul-
kaniczne.Jedynyczynnywulkannalądziestałym,toWezuwiusznaPółwyspie
Apenińskim.InneznajdująsięnawyspachMorzaŚródziemnego(EtnanaSycylii,
StromboliiVulcanonaWyspachLiparyjskich,TherawarchipelaguCykladów).
CzynnewulkanywystępująteżnawyspachOceanuAtlantyckiego.
PodkoniecneogenuklimatnaZiemizacząłsięochładzać.Zbliżałasięplejsto-
ceńskaepokalodowa,którawywarłaznaczącywpływnabudowęgeologicznąkonty-
nentuiukształtowaniejegopowierzchni.Wplejstoceniekilkakrotnieogromneob-
szarypółnocnejiśrodkowejEuropyzostałypokryteprzezlądolodyrozpływającesię
zkilkucentrówwpółnocnejEuropie–napółnocyPółwyspuSkandynawskiego,wpół-
nocnymUraluinaNowejZiemioraznapółnocyWielkiejBrytaniiiIrlandii.Lokal-
neczaszelodowerozwinęłysięnaIslandiiieuropejskichwyspachArktyki.Połączone
podczasmaksymalnegozasięguobszarylodowepokrywałyokoło3,5mlnkm2lądu,
nielicząclodowegopakunaOceanieAtlantyckim.Obejmowałycałątarczębał-
tycką(zGóramiSkandynawskimi),obszardzisiejszegoMorzaBałtyckiegoiwiększą
częśćMorzaPółnocnego,prawiecałeWyspyBrytyjskie,znacznączęśćkonty-
nentalnejzachodniejEuropy.LodowiecsięgnąłpoŚredniogórzeŚrodkowoeuro-
pejskie,SudetyiKarpatyorazwschodniąEuropę–doprogówWyżynUkraińsko-
-Południoworosyjskich,alobamidnieprowskimiwołżańskim,jeszczedalejna
południe.Zakończoneokoło10tys.lattemuostatniezlodowaceniemiałomniejszy
zasięg.Objęłotarczębałtycką,PółwysepJutlandzki,PojezierzaBałtyckieorazpół-
nocnączęśćwschodniejEuropy.MniejszeczaszelodowerozwinęłysięnaIslandii,
wpółnocnejczęściWielkiejBrytaniiiIrlandii,północnymUraluiNowejZiemi
inawyspachArktyki(ryc.8).Lokalnezlodowaceniaobejmowaływyższepasma
36
