Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Budowageologicznairozwójrzeźby
mobilnychczęściachpołudniowejEuropy.Odpoczątkumezozoikuistniałytam
głębokiebaseny,wktórychosadzałysiępotężneserieskałokruchowychiwęgla-
nowychzpokładamiwulkanitów,wtymofiolitów,którewstrefachsubdukcjibyły
włączanewtworzącesiępłaszczowinyAlpidów.Górypowstawaływkilkufazach,
począwszyodtriasu.Najsilniejszeruchyprzypadłynagórnąkredęipaleogen.
Formowaniesiętegosystemugórskiegojeszczesięniezakończyło.
Orogenezaalpejskawistotnysposóbwpłynęłanabudowęirzeźbęstarszych
częściEuropy,uformowanychgłównieworogeneziekaledońskiejihercyńskiej.
Starestrukturyzostałypocięteuskokami,rozbitenaoddzielnebloki,poprzesuwane,
wypiętrzonelubpogrążone,wypaczone,pochylone.Nabraływtensposóbcechrzeź-
bygórzrębowych,częstejwgórachśrednichorazwobrębiewyżynEuropy.Wypię-
trzeniuuległydrobnemasywypołudniowejIrlandiiiWielkiejBrytaniiorazwiększe
strukturynalądziestałym:MesetaIberyjska,masywarmorykański,MasywCentralny,
masywKorsykiiSardynii,ReńskieGóryŁupkowe,WogezyiSchwarzwald,góry
Harz,LasTuryński,LasFrankoński,MasywCzeskiwrazzSudetami,GóryŚwięto-
krzyskieimasywDobrudżynadMorzemCzarnymorazUral.Wsąsiedztwiemłodych,
dźwigającychsięłańcuchówgórskichpowstałyzapadliskatektoniczne,przedgórskie
iśródgórskie,np.KotlinaAndaluzyjska(naprzedpoluGórBetyckich),MorzeAdria-
tyckieiNizinaPadańska(międzyAlpami,GóramiDynarskimiiApeninami),Kotlina
Panońska(wewnątrzłukuKarpat),KotlinaSandomierska(napółnocnymprzedpolu
Karpat).Niewielkiemuwgięciuuległteżbasenakwitański,basenparysko-londyński,
NieckaNidziańska,podłożeNizinyŚrodkowoeuropejskiej.Wwieluregionach
ożywiłysięzjawiskawulkaniczne.Śladyniedawnegowulkanizmuwidocznesąm.in.
wMasywieCentralnym(wulkanyOwernii),MesecieIberyjskiej,MasywieCzeskim
inaPrzedgórzuSudetów,naŚredniogórzuNiemieckim,wróżnychczęściachKarpat,
AlpiApeninów,wRodopachinaSardynii.
WstrukturachalpidówEuropywyróżniasiętrzyczłony.Zachodniobejmuje
GóryBetyckieiBalearyorazSycylięiApeniny,członpółnocnystanowiąPireneje,
Alpy,Karpaty,StaraPłanina(Bałkan)iGóryKrymskieorazleżącejużwAzjiGóry
Pontyjskie,KaukaziMałyKaukaz,zaśpołudniowy–GóryDynarskieigóryPindos.
Rozdzielająjewydźwigniętestaremasywyśródgórskie(np.masywRodopów)
lubśródgórskiezapadliska(np.NizinaPadańska,NizinaŚrodkowodunajska),nie-
kiedyzalaneprzezmorze,np.basenymórz:Tyrreńskiego,JońskiegoiEgejskiego.
Naprzedpolualpidówznajdująsięzapadliskairowyprzedgórskie,np.Nizina
Andaluzyjska,KotlinaAragońska,kotlinypodkarpackie.Sąonewypełnionekeno-
zoicznymiskałamiokruchowymidostarczanymiprzezrzekizniszczonychgór.
Wwewnętrznejstrefiealpidów(strefapennińskaAlp,KarpatyWewnętrzne,
północno-wschodniaczęśćGórDynarskich,góryPindos)występująsilniesfałdowa-
neizmetamorfizowaneskałymezozoiczneorazskałymagmowe,wtymasocjacje
35
