Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.
MYŚLIIIDEEGEOPOLITYCZNE
WKRĘGUDEFINICJI
Determinizmgeograficznypaństwaipolitykiznanybyłodczasówantycznych,
aproblematykązajmowalisięm.in.Herodot,TukidydesiArystoteles.Grecyzor-
ganizowaniwniezależnepaństwa-miastaprowadziliklasycznąpolitykęsiłyinie-
ograniczonejekspansji,osiągającszczytrozwojuw400r.p.n.e.,cozostałoudo-
kumentowaneprzezTukidydesa
1
.Przyjęlizasadę,żepaństwojakożywyorganizm
maprawodorozwojuiwzrostu,awięcmożeprzejawiaćtendencjędorozszerza-
niasięnainneobszary2.WystarczyprzytoczyćżądaniaPersówskierowanedokróla
Kira,abynwyprowadzićichzniepłodnegośrodowiskawbardziejpłodnyobszar”
(Herodot)
3
.NiemniejjednakdopieroopracowanieAnne-Roberta-Jacques’aTurgota
pt.Fragmensetpenséesdétachéespourserviràl)ouvragesurlageographiepolitique
(Ogeografiipolitycznej),którepowstałow1751r.,uważasięzapierwsząpróbęfor-
malnychdociekańzwiązkówwystępującychmiędzygeografią,historiąapolityką
4
.
Przedmiotbadańwobszarzegeopolitykiniezostałzatemdokładnieokreślonyaż
dopołowyXVIIIw.,choćwcześniejzauważanopowiązaniapomiędzypołożeniem
geograficznymapotencjałempaństwawkontekścieekonomicznych,geograficznych
ikulturowychrelacjizinnymipaństwami.
WśródprekursorówtegorodzajubadańtrzebaumieścićJeanaJacques’a
Rousseau,któregopoglądydotycząceaspektówprzyrodniczo-geograficznychide-
terministycznychmożnauznaćzaźródłoideigeopolitycznychdającychpodsta-
dorozumieniawojenobronnychizdobywczych.WdzieleUmowaspołeczna
z1762r.szczególnąuwagęautorpoświęciłpołożeniuiwielkościterytoriumpań-
stwaorazwpływowitychczynnikównażyciepolityczne.Rousseauwskazał,żenaj-
bardziejoptymalneterytoriumtotakie,któreniebyłobyanizawielkie,anizamałe.
Zbytrozległepodwzględempowierzchnipaństwoutrudniaorganizację,azbyt
małeniemożebyćniezależne.Jeżeliobszarkrajujestniewielki,towtedypaństwo
1
K.Mingst,Podstawystosunkówmiędzynarodowych,Warszawa2006,s.18.
2
Tukidydes,Wojnapeloponeska,t.1,tłum.K.Kumaniecki,Wrocław2004,s.23.
3
S.żużić,Balkanskigeopolitičkikošmar,Beograd1995,s.2.
4
Cyt.za:L.Moczulski,Geopolityka.Potęgawczasieiprzestrzeni,Warszawa1999,s.8.
Myśliiideegeopolityczne-wkręgudefinicji
25