Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jestzagrożonezestronysąsiadów,costanowibezpośredniąprzyczynęwojen
zdobywczych5.
Ideedeterminizmugeograficznegowywarłydecydującywpływnageopolityczne
rozumieniestosunkówmiędzynarodowych.Faktyczniejednakzaprekursorageo-
politykinależałobyuznaćAdamaHeinrichaDietrichavonBülowa,niemieckiego
geografaipolityka,którywXVIIIw.zaprezentowałgeometrycznąnaukęostrategii.
Przewidywałon,żewiększepaństwaopanująmniejsze,wtensposóbtworzącEuro-
pęzłożonązjedenastudużychpaństw,spośródktórychżadneniebyłobywstanie
prowadzićdalszejekspansji6.
Wtrakcieprocesuformowaniazasadgeopolityki,wXIXw.,ukazałosięstu-
diumpt.DiegrossenMächteLeopoldavonRankego,traktująceosilewielkichmo-
carstwnaprzestrzenidziejów
7
.Zjawiskoekspansjijednegonarodunaokreślonym
obszarzezostałowpełniwyjaśnionedziękiideizawartejwnManifeścieDestiny”
,
któraprzewidywałanadanieStanomZjednoczonymspecjalnychuprawnieńdo
zajęciacałegokontynentuamerykańskiego.Tatezazostałaporazpierwszyzasto-
sowanaw1845r.przezJohnaL.O’Sullivana,redaktoranDemocraticReview”
.Na-
wiązujeonabezpośredniodowcześniejszejdoktrynyMonroego8,którauznawała
dominującąrolęStanówZjednoczonychnapółkulizachodniej,wolnejodeuro-
pejskiejrywalizacjiiwpływówtamtejszychmocarstw9.Taswoistanideaboskiego
przeznaczenia”odwoływałasiędowyjątkowejroliUSA,kraju,którymiałkrzewić
ideałypartnerstwaialtruizmu.Praktykapokazałajednak,żebyłotonadużycie,
któreniemiałopokryciawrzeczywistości.Fakt,żeamerykańskierozumieniegeo-
politykinieuwzględniałokoniecznościużyciasiłyzbrojnejdozapewnienianatu-
ralnegowzrostupaństwa,jaktomiałomiejscewpóźniejszejgeopolityceniemiec-
kiej,niewynikałzamerykańskiegopacyfizmu,leczztego,żerzadkozaludniony
obszarNowegoŚwiataniestawiałoporuwymagającegoużyciatakichśrodków.
Poglądtenoczywiścienależytraktowaćzodpowiednimdystansempoznawczym.
Niejestbowiemtajemnicą,żenarodyprzybywającenakontynentamerykański
wykorzystywałyzarównosiłęwojskową,jakirosnącąmocekonomiczną,które
umożliwiałydalsząekspansjęzewschodunazachódAmerykiPółnocnej.Stany
ZjednoczoneustanowiływXIXw.aktualnegranicepaństwapoprzezwypiera-
nieizagładęplemionindiańskich,którestawiałyopórdo1890r.,kiedyzostały
masowosprowadzonedokilkurezerwatów,gdziepoddanojesystematycznemu
5
J.J.Rousseau,Umowaspołeczna,tłum.A.Peretiatkowicz,Kęty2002,s.43;S.żużić,Balkanskigeopolitički
košmar…,s.22.
6
Z.Lach,J.Skrzyp,Geopolitykaigeostrategia,Warszawa2007,s.17.
7
L.Moczulski,Geopolityka…,s.8.
8
PrezydentJamesMonroe2grudnia1823r.zaprezentowałtędoktrynęwcorocznymorędziudoKongresu.
9
Vide:J.O’Sullivan,Annexation,nUnitedStatesMagazineandDemocraticReview”1845,Vol.17,No.1.
26
Podstawymyśliiideigeopolitycznych
