Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wyniszczeniu.Amerykanieposzerzaliswojeterytoriumrównieżpoprzezkupowa-
nieobszarówpozaniżonychcenach.Wtensposóbw1803r.nabyliodNapoleona
ZachodniąLuizjanęza15mlndolarów,aw1819r.uzyskaliFlorydęodHiszpanów
za5mlndolarów.Teksas,NowyMeksykiKaliforniazostałydołączonedoStanów
Zjednoczonychpozakończeniuwojnyamerykańsko-meksykańskiej(1846-1848).
Wroku1867r.natomiastza7,2mlndolarówwzłocieStanyZjednoczonenabyły
odcarskiejRosjiAlaskę
10
.Hegemoniaamerykańska,będącapraktyczniejednym
zpierwszychprzykładówzastosowaniazasadgeopolitykiwepocenowożytnej,
ukształtowałasiędopierooddrugiegonManifestuDestiny”(1890)
11
,stanowiącego
usprawiedliwieniedlaekspansjiamerykańskiejnaKaraibach,m.in.wNikaragui
(1909),Dominikanie(1916)inaKubie,októrąw1898r.stoczonazostaławojna
zHiszpaniąiktóraw1902r.zostałaamerykańskimprotektoratem12.
Nakanwiedziejówpolitycznychiwalkiowpływywielkichgraczynaareniemię-
dzynarodowejkształtowałysiędefinicjenowejdyscypliny.Procestenzapoczątkował
szwedzkinaukowiecRudolfKjellén(1864-1922),któryporazpierwszyużyłtego
określeniaw1899r.nałamachczasopismanYmer”wartykuleStudieröverSverigers
politiskagränser
13
.Ponadtobadacztenstworzyłwłasnąkoncepcjępaństwajakoorga-
nizmu,któryskładasięzpięciukomponentów:władzy,ludności,układuspołecznego,
gospodarkiipodłożafizycznego,czyligeograficznego14.
Przyjmujesię,żegeopolitykatonaukaointerdyscyplinarnymcharakterze,która
badazależnościmiędzywpływemczynnikówgeograficznychihistorycznychnapow-
stawanieifunkcjonowaniepaństw(ośrodkówsiły)
15
.Pojęciengeopolityka”powstało
zpołączeniadwóchgreckichsłów:gea(ziemia)ipolitika(polityka).Możnaztego
wnioskować,żejesttodyscyplinanaukowabadającastosunekobszaru,naktórym
znajdujesięokreślonepaństwo,dopolitycznejorganizacjispołeczeństwaikierowania
politykąpaństwową.Geopolitykauwypuklaograniczenia,którenapolitykęzagra-
nicznąsąnakładaneprzezpołożeniegeograficzneiśrodowiskozewnętrzne
16
.Innymi
słowy,geopolitykazajmujesięzmiennymiukładamisiłnaniezmiennejprzestrzeni,
10
S.żużić,Balkanskigeopolitičkikošmar…,s.23.
11
meNewManifestDestiny,https://www.britannica.com/event/Manifest-Destiny/me-end-of-Manifest-Des-
tiny#ref325726[dostęp:1.03.2020].
12
P
.Ostaszewski,Międzynarodowestosunkipolityczne,Warszawa2008,s.94.Wtymsamymmniejwięcejczasie
StanyZjednoczoneudzieliłypomocyfilipińskimpartyzantomwwojniewyzwoleńczejprowadzonejprzez
nichzHiszpanią,anastępniezajęłyFilipiny,którymnadałystatuskolonii.
13
S.Holdar,meIdealStateandthePowerofGeographytheLife-WorkofRudolfKjellén,nPoliticalGeography”
1992,Vol.11,No.3,https://doi.org/10.1016/0962-6298(92)90031-N[dostęp:1.03.2020];R.Kjellén,Staten
somLifsform,Stockholm1916;idem,DiepolitischeProblemedesWeltkrieges,Leipzig-Berlin1918.
14
L.Moczulski,Geopolityka…,s.9.
15
I.McLean,A.McMillan,meConciseOxfordDictionaryofPolitics,NewYork2003,s.220-221.
16
Ibidem.
Myśliiideegeopolityczne-wkręgudefinicji
27
