Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.POCZĄTKIPOEZJI
25
kształtowałarzeczy,żebyłaakcją,niekontemplacją.Wskazujeteż,żesztukatałą-
czyłataniec,muzykę,śpiew.Atakże,żebyłazwiązanazkultemiobrzędami,
zwłaszczadionizyjskimi.Służyładozłagodzeniaiukojeniauczuć,amówiącmową
ówczesną—dooczyszczeniadusz.OczyszczenietoGrecynazywali„káthar-
sis”(
x¿
q
lÚÛȘ
);termintenpojawiłsięwcześniewzwiązkuzichsztukąitrwale
utrzymałsięwichteoriisztuki.
3.M
IMESIS
.TęwczesnąsztukęekspresyjnąArystydesnazywałnaśladowa-
niem,„mímesis”(
u›uËÛȘ
);byłtodrugitermin,którywcześniesiępojawiłidługo
pozostałwestetyceGreków.Alepodczasgdypóźniejoznaczałodtwarzanierzeczy-
wistościprzezsztukę,wszczególnościprzezteatr,malarstwo,rzeźbę,totu,wza-
czątkachgreckiejkultury,zastosowanybyłdotańcaioznaczałcośzgołainnego:
wyrażanieuczuć,wypowiadaniesię,uzewnętrznianieswychprzeżyćwruchach,
wdźwiękach,wsłowach
a
.Tobyłojegopierwotne,późniejzmienioneznaczenie.
Oznaczałnaśladowanie,alewsensieaktora,niekopisty.Terminutegoniemajesz-
czeuHomeraiuHezjoda;pojawiłsięzapewnenajpierwwkulciedionizyjskim,
gdzieoznaczałmimikęirytualnetańcekapłanów.JeszczePlatoniStrabondawali
nazwętęmisteriom.WhymnachdelijskichiuPindarawyraz„mimesis”oznaczał
taniec.Awczesnetańce,zwłaszczarytualne,byłyekspresyjne,nieimitacyjne;nie
naśladowały,leczwyrażałyuczucia.Później„mimesis”zaczęłaoznaczaćsztukęak-
tora,jeszczepóźniejzostałazastosowanadomuzyki,anajpóźniejdopoezjiiplasty-
ki—iwtedyjejpierwotneznaczenieuległoprzemianie.
Tańcekultowe,ekspresyjne,mająceprzynieśćwyładowanieuczućioczysz-
czenie,niebyłyodrębnościąkulturyGreków;znajewieleludówpierwotnych.Ale
Grecyzachowalijenawetpodojściudoswejnajwyższejkultury
b
;jeszczewtedy
wywierałydużywpływnaludnośćGrecji,byłynietylkoobrzędamikapłanów,ale
teżwidowiskiemdlaszerokichmas.Początkowostanowiłypodstawowąsztukę
Greków,którzyniemielijeszczewówczasoddzielnej,bezruchówigestówupra-
wianejmuzyki.Niemieliteżpoezji.„Starogreckiejpoezjinigdyniebyło”
c
,jakpo-
wiadajejbadacz;toznaczy,niebyłojejwsensiewyodrębnionejsztuki,działającej
tylkoznaczeniemsłów,bezakompaniamenturuchówigestów.Zczasemdopiero
ztejsztukiruchu,gestu,ekspresji,z„trójjedynejchorei”wyłoniłasięsamodzielna
muzykasolowaisamodzielnapoezja.
Natejpierwotnejekspresyjnejsztucemodelowałasiępierwotnajejteoria,
wczesnegreckierozumieniepoezjiimuzyki.Byłyrozumianeekspresyjnieiemo-
cjonalnie.Choreja,związanazkultemiczarami,ułatwiłapóźniejrecepcjęteorii,że
a
H.Koller,DieMimesisinderAntike.DissertationesBernenses,Bern1954.
b
A.Delatte,Lesconceptionsdel’enthousiasmechezlesphilosophesprésocratiques,1934.
c
T.Georgiades,DergriechischeRhythmus,1949:„AltgriechischeDichtunghatesniegegeben”.
