Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
I.ESTETYKAOKRESUARCHAICZNEGO
naniewyższe.Sztukizaśpięknezaliczaliczęściowodowolnych,jaknaprzykład
muzykę,częściowonatomiastdosłużebnych,jakarchitekturęirzeźbę;malarstwo
zaliczalipoczątkoworównieżdosłużebnych,ażzczasemmalarzeuzyskaliprzesu-
nięcieichdosztukiwyższejkategorii.
Bardzoszerokorozumiejącsztukęwogóle,rozumielinatomiastGrecywą-
skoposzczególnesztuki.Jakjużwspomnianowyżej,zaoddzielnąsztukęuważali
„auletykę”,czyligręnaflecie,izaoddzielną—„kitarystykę”,czyligręnakitarze;
iraczejtylkowyjątkowołączylijewpojęciumuzyki.Nietraktowaliteżjakonale-
żącychdojednejsztukipracrzeźbiarskichkutychwkamieniuiodlewanychwbrą-
zie.Skorobyłyuprawianewróżnychmateriałach,różnyminarzędziamiisposoba-
mi,przezróżnychludzi,tobyłydlaGrekówróżnymisztukami.Taksamotragedię
ikomedię,epikęidytyrambikęuważalizaróżnedziałytwórczości,wyjątkowoje
tylkołączącwewspólnympojęciupoezji.Posługiwalisięmałopojęciamitakimi,
jakmuzykairzeźba;posługiwalisiębądźznacznieogólniejszympojęciemsztuki,
bądźpojęciamidalekobardziejszczegółowymi,jakowepojęciaauletykiikitarysty-
ki,sztukikuciawkamieniuiodlewaniawbrązie.Stanrzeczyjestparadoksalny:po-
dziwiasięwielkąrzeźbęczypoezjęGreków,aoniwswejaparaturzepojęciowejnie
mielipojęćrzeźbyanipoezji.
Słownictwogreckiemożewprowadzićwbłąd,gdyżbyływużyciutesameco
dziśterminy,takie,jakpoezja,muzyka,architektura.MiaływszakżedlaGrekówin-
neznaczenieniżto,jakieuzyskałypowiekach.„Poíesis”,pochodzącaod
πÔÈÂÈ
~
Ó
—robić,oznaczałapierwotniewszelkąprodukcję,a„poietés”—wszelkiegowy-
twórcę,anietylkotwórcęwierszy;zwężenieznaczeniaprzyszłopóźniej.„Mou-
siké”,pochodzącaodMuz,oznaczaławszelkączynność,którejmuzypatronują,
nietylkosztukędźwięków;„mousikós”nazywanokażdegowykształconegoczłowie-
ka.„Architékton”byłnaczelnymkierownikiemprodukcji;„architektoniké”
oznaczałaogólnie„naczelnąsztukę”.Dopierozczasemterminyte—oznaczające
„produkcję”,„wykształcenie”,„naczelnąsztukę”—uległyzwężeniuizaczęłyozna-
czaćpoezję,muzykę,architekturę.
PojęciaGrekówosztucebyłyukształtowanewedlesztuk,jakieuprawiali,te
zaś—zwłaszczawewczesnymokresie—byłyróżneodnaszych.Niemielipoezji
książkowejprzeznaczonejdoczytania,lecztylkodomówienia,awłaściwietylkodo
śpiewania.Niemielimuzykiczystoinstrumentalnej,lecztylkowokalną.Niektóre
sztuki,dziśoddzielanejednaoddrugiej,uprawialiłącznieidlategouważalijeza
jednąsztukęlubpokrewne.Takbyłozteatrem,muzykąitańcem.Tragedia—po-
nieważbyławystawianaześpiewamiitańcami—byławukładziepojęciowym
Grekówbliższamuzyceitańcowiniżepice.Wyrazem„muzyka”,nawetgdyzostał
zwężonydosztukidźwięków,obejmowalitakżetaniec.Wynikałystądparadoksal-
