Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
88
DRUGIOKRESFILOZOFIISTAROŻYTNEJ
dzeniaczymajątku,wszystkichludzimielizarównych.Występowaliprzeciwwszelkim
nierównościom,bylizarównouprawnieniemkobietiniewolników.Nieuznawaligra-
nicpaństwowych,uważalisięzaobywateliświata,„kosmopolitów”.
2.S
ZKOŁACYNICKA
.UczniemAntystenesabyłDiogeneszSynopy(zm.
323?),uczniemzaśnajwybitniejszymDiogenesabyłKrateszTeb,którywrazzżo-
nąHiparchiąiinnymiczłonkamirodzinynależałdoszkołycynickiej.Byłonpierwszym
zcyników,któryposiadałmajątekistanowisko,alejedobrowolnieporzucił,bogoprze-
konałateoriacynicka.Cynizmzacząłodteorii,potemprzeszedłdopierodopraktyki.
KroktenzrobiłDiogenes,jedenznajpopularniejszychfilozofów,choćfilozofianieza-
wdzięczamużadnychzdobyczyteoretycznych.ZarzucałonAntystenesowi,żewygła-
szałteorie,aniedośćstosowałjewżyciu,isamrozpocząłżyciewedlecynickiejteorii.
Wymagałaona,jakmniemał,wyzbyciasięnietylkoujemnych,alewogólewszelkich
wytworówkultury.Tradycjauczyniłazeńtypcynika.Istotniewielubyłoodtądcyników,
cożylijakon,jakodobrowolniproletariuszeiabnegaci,bezdomuiwłasności;bylito
dziwacy,obrażającyumyślnieopiniępublicznąidrwiącysobiezniej.Gdyzaśpismem
zwalczalicywilizację,toczynilitozwyklewstyludrastycznymigrubiańskim.Jeszcze
dośćlicznibyliwczasachcezarów.Odnichsposóbżycianaigrawającysięzopinii,kul-
turyipowszechniecenionychdóbrnazwano„cynizmem”.(Dlaokreśleniapierwotnej
filozofiicyników,wcalenie„cynicznej”,stosujesięinnąnazwę:„cynicyzm”).Zfilozo-
fiąniemielijużnicwspólnego.
Rozpowszechnienieideicynickichbyłowstarożytnościogromne.Wieleznich
przeszłodostoików.Zwłaszczaniektórzystoicy,itowłaśniepóźni,jakEpiktet,niczym
prawiewpoglądachswychnieróżnilisięodcyników.Przedewszystkimzaśpóźnosta-
rożytnepojęciefilozofawytworzyłosiępodwpływemcyników.„Prawdziwyfilozof”
miałichrysy:byłubogi,aszczęśliwy.Nawetmyślicieleinnychkierunków,itomiędzy
sobątakróżnijakJulianApostataiGrzegorzzNazjanzu,wrógchrześcijaństwaijego
obrońca,pisalipochwałęfilozofa,acharakteryzowaligojakocynika.Wszczególności
ideecynikówodpowiadaływczesnemuchrześcijaństwu.Wpływichsięgałdalekopoza
szkołę.AisamaszkołaistniaładoVIwieku.
II.CYRENAICY.1.A
RYSTYPZ
C
YRENY
byłzałożycielemszkoły,któraodjegoojczy-
znywzięłanazwęcyrenajskiej.DatamiżyciazbliżonybyłdoPlatona.Najpierwpo-
znałpoglądyProtagorasa,późniejdopieroSokratesa;stałsięjegouczniem,aledoktrynie
sofistówzostałwwielupunktachwierny.Arystotelesnazywagosofistą:dawałdotego
podstawęzarównoswądoktryną,jakitrybemwędrownymżycia;byłteżpierwszym
zuczniówSokratesa,którypowróciłdoobyczajusofistówbraniazapłatyzanaukę.Sta-
nowiłtypskrajnieodmiennyodAntystenesa:podczasgdytamtenprzystałnażywotpro-
letariusza,onwiódłżyciedworakaiświatowca.Anegdoty,jakiekursowałyonimwsta-
rożytności,przedstawiałygojakooportunistęiserwilistęispecjalnieprzeciwstawiały
jegozachowaniepełnemugodnościzachowaniuPlatona,zktórymspotkałsięnadwo-
