Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UCZNIOWIESOFISTÓWISOKRATESA
89
rzesycylijskim.Doktrynęswąwytworzyłwcześnie,jeszczezażyciaSokratesa.Iżyłwe-
dleniej,stosującwpraktycehedonizm.
P
OGLĄDY
.OdSokratesaisofistówArystypnauczyłsiętegosamego,coAntyste-
nes:żesprawypraktycznesąważniejszeodteoretycznych.Toteżlekceważeniewiedzy
iniewiarawniącechowałycyrenaikówtaksamojakcyników.Wiedzępojmowalicałko-
wiciewduchuProtagorasa,jakodostarczanąwyłącznieprzezzmysłyizupełniewzględ-
ną.Ponadtoograniczalijąjeszczewmyślsubiektywizmu:poznajemytylkowłasnesta-
ny(π¿
ϑ
n),anierzeczy,któretestanywywołują.
Stądjużbyłonaturalneprzejściedojegoetyki.Znanenamsątylkonaszestany,
tezaśsąbądźprzyjemne,bądźprzykre,itosąjedyneichwłasności,któredająpodsta-
wę,abymiędzynimiwybierać.Ifaktyczniezabiegamyzawszeitylkooprzyjemność,
aunikamyprzykrości.Więcprzyjemnośćjestjedynymdobrem,aprzykrośćjedynym
złem.Tostanowiskoodgreckiegoterminun‰oÓ‹,oznaczającegoprzyjemność,przyjęto
’
nazywaćhedonizmem.Arystypbyłmożliwienajbardziejzdecydowanymibezkom-
promisowymhedonistą,jakiegoznahistoriaetyki.Żemógłjednakżemienićsięsokra-
tykiem,miałopodstawęwtym,iżjakSokratesłączyłdobroiprzyjemność;aleczyniłto
wodwrotnymkierunku:Sokratesgłosił,żejedyniedobro(mianowiciemoralne)daje
przyjemność,podczasgdyArystypjżeprzyjemnośćjestjedynymdobrem.
WpięciutezachmożnaująćskrajnyhedonizmArystypa:1.Przyjemnośćjestje-
dynymdobrem.Totezazasadnicza.Uzupełniającąteząjest,żeprzykrośćjestjedy-
nymzłem.
2.Przyjemność,będącajedynymdobrem,jeststanemprzelotnym,chwilo-
wym(n‰Uπ¿
ϑ
ÂtluoÓfi¯ÚoÓog),trwającymtylko,pókidziałabodziec.Taka„częścio-
’
waprzyjemność”(nÎltl
`uśÚogn‰oÓ‹)jestcelemżycia,szczęściezaśjesttylkozespo-
’
’
łemczęściowychprzyjemności.„Częściowaprzyjemnośćjestgodnapożądaniasama
przezsię,szczęściezaśniesamoprzezsię,leczzewzględunaczęścioweprzyjemności,
jakieobejmuje”.Niesłusznąjestrzecząwyrzekaćsięobecnejprzyjemnościdlaprzyszłe-
goszczęścia,lecznależychwytaćprzyjemność,jakasięnadarza;hasło„carpediem”od-
powiadałodoktrynieArystypa.
3.Przyjemnośćjestnaturycielesnej.„Cielesnaprzyjemność”jpisałj„jest
celemżycia”.
4.Przyjemnośćjeststanempozytywnym.Towprzeciwieństwiedoniektó-
rychpóźniejszychhedonistów,jakEpikur,którzyjąmielizastannegatywny,twierdząc,
żepoleganabrakucierpienia;Arystypzaprzeczał,jakobysambrakcierpieniaiprzykro-
ścibyłjużprzyjemnością,bo,jaktwierdził,przyjemnośćiprzykrośćsąrodzajamiruchu
dokonywającegosięwnas,podczasgdybrakprzyjemnościjakibrakprzykrościsąwła-
śniebrakiemtakiegoruchu.
5.Przyjemnościróżniąsiętylkointensywnością,natomiastnieróżniąsięmię-
dzysobąjakością,czyliniemaprzyjemności,któresamezsiebiebyłybywyższelub
niższeodinnych.Wszystkojestrówniedobre,gdydajerównąprzyjemność,nawetcno-
