Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
JERZYMATERNICKI
siędoParyżaistałsięfrancuskojęzycznympisarzemhistorycznym,głośnym
wówczesnejEuropie,atakżewStanachZjednoczonych,biografemrosyjskichca-
rów.Największysukcesczytelniczyprzyniosłamuztalentemliterackimnapisana
apologetycznabiograaKatarzynyII(1894),poktórejprzyszłyksiążkioPiotrze
I(1897)iczasachIwanaGroźnego(1904).Uznania,jakimsięcieszyłweFrancji,
niepodzielalihistorycypolscy,którzy(np.WładysławKonopczyński)poddawali
nierazwwątpliwośćjegopolskość49.
Ogólnierzeczbiorąc,historycypolscydobypozytywizmuwykazywalibez
porównaniawiększezainteresowaniehistoriąpowszechną,niżichpoprzednicy,
działającywepoceromantyzmu.Niezmieniatofaktu,żebilansichdokonańna
tympolubyłbardzoskromny,niewspółmiernydodokonańbędącychudziałem
badaczyniemieckich,rosyjskich,austriackich,węgierskichiinnych.
Miarąpolskichzapóźnieńwbadaniachnadhistoriąpowszechnąmożebyć
m.in.fakt,iżdziedzinataniebyławogólereprezentowananatrzechpierwszych
powszechnychzjazdachhistorykówpolskich:w1880wKrakowie,w1890we
Lwowieiw1900ponowniewKrakowie.Wygłoszononanichłącznie115refera-
tów,żadenjednakniedotyczyłdziejówpowszechnych50.
Ówczesnezapóźnieniawtejdziedziniedobrzeilustrujeteżopublikowa-
nawWarszawiew1899r.wPoradnikudlasamouków,bibliograahistoriipo-
wszechnej,sporządzonaprzezkompetentnychbadaczy:T.KorzonaiS.Askenaze-
go51.Obejmujeonaponad300pozycjibibliogracznych.Wnaszychobliczeniach
pominęliśmypracezzakresuhistoriistarożytnej,szkolnepodręcznikihistoriipo-
wszechnej,atlasy,opracowaniapopularneinanegdotyczne”,atakżeodnoszącesię
dohistoriihistoriograiimetodologiihistorii.Interesowałynasjedyniepoważne
opracowaniapoświęconehistoriipowszechnejśredniowiecznejinowożytnej.Do-
liczyliśmysięich178.Zdecydowaniedominowałyoryginalnedziełaniemieckie,
francuskie,angielskie,rosyjskieiinne(134),nadrugimmiejscuznalazłysiętłu-
maczeniapracobcychnajęzykpolski(34),natrzecimdopieropraceautorówpol-
skich(jedynie10pozycjibibliogracznych).Niektóreznichmiałyzresztącharak-
terbardziejpopularnonaukowy,niżnaukowy.Dorobekpolskichbadańwzakresie
historiipowszechnejbyłwówczastakubogi,iżautorzybibliograimusielizalecać
swoimczytelnikom,zdobywającymwiedzęhistoryczną(napoziomieszkoływyż-
szej)nawłasnąrękę,opracowaniaobce,itoprzeważniewichwersjioryginalnej.
49DorobeknaukowyipisarskiK.WaliszewskiegooceniłA.Wierzbicki,którypoddałteż
wnikliwejanaliziejegowizjędziejówRosji.Por.A.Wierzbicki,Groźniiwielcy.Polskamyślhi-
storycznaXIXiXXwiekuwobecrosyjskiejdespotii,Warszawa2001,s.136in.
50Por.J.Serczyk,PowszechneZjazdyHistorykówPolskichiichrolawprzemianachnaukihi-
storycznejwPolsce,nPrzeglądHumanistyczny”1981,nr4,s.6.
51Por.T.KorzoniS.AskenazyprzywspółudzialeJ.K.Kochanowskiego,K.Króla,J.Homo-
lickiego,Historiapowszechna,[w:]Poradnikdlasamouków,cz.II.Naukilologiczne.Naukihi-
storyczne,Warszawa1899,s.205-299.