Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
JERZYMATERNICKI
rozważającperspektywyjejdalszegorozwoju,zcałąmocąpodkreślał:nJakna-
ukanaszahistorycznapolskaniemożesięzamknąćtylkonaniwiewłasnejprze-
szłości,określonejciasnymiramamietnograficznychgranic,leczmusidlautrzy-
maniarównowagibadaćrównolegleprzeszłośćtychkrajówidzielnic,zktórymi
związałynaslosy,takżemusimiećszerszehoryzontyjeszcze,byodpowiedzieć
napytanie,jakąrolęodegraliśmywdziejachświata.Jakopotężnyczynnikpoli-
tycznyicywilizacyjnystaliśmynarubieżachdwóchświatów,ZachoduiWscho-
du,broniącEuropyprzedzalewemwschodniegobarbarzyństwa,adzierżącwy-
sokopochodnięłacińskiejkultury.DziejeilosyZachodumusząnambyćbliskie,
beznichibezichznajomościhistorianaszabędziepozbawionąwłaściwegoświa-
tłainależytejwyrazistości.Naszestanowisko,bądźcobądźprzodowniczewSło-
wiańszczyźnieinaWschodzie,musinaspopychaćdozabraniagłosuwhisto-
riiSłowiańszczyzny.Beztegozabraknienaszymwłasnymdziejomwyrazistości
natlepodobieństwikontrastów.Niestetyiwjednym,idrugimkierunkujeste-
śmybardzoubodzy,nieposiadamyprawdziwychspecjalistów[ł]odhistoriipo-
wszechnej,historiiobcej”57.
Kętrzyńskiupatrywałwtym,jedenzciężkichgrzechówhistoriografiipol-
skiej,jednocześniejednakwskazywałnaokolicznościłagodzące,tłumacząceza-
niedbaniawtejdziedzinie.Jednąznichbyłaszczupłośćśrodkówmaterialnych,
przeznaczanychnanaukę,wszczególnościnahistorię.Konsekwencjezapóźnień
wtejdziedziniesąjednak,jegozdaniem,bardzopoważne:nZbrakiemwłasne-
gopaństwowegożyciapolitycznegotraciliśmyniejednokrotniekontaktizhisto-
riąobcą,zeszkodąwłasnej,któraodciętamuremodświatowejarenywypadków
wydawałasięnamnierazzjawiskiem,dlaktóregoocenienianieumieliśmyzna-
leźćwłaściwejmiary,właściwegosprawdzianu”58.
Wypowiadającsięnatematdalszegorozwojuhistoriografiipolskiej(jużwPol-
sceniepodległej),S.Kętrzyńskizdużymnaciskiempodkreślałm.in.potrzebępod-
jęciasystematycznychbadańnaddziejamiRosji:nJestbowiemnaszymobowiąz-
kiemwbadaniachhistoriiRosjizabraćgłossamodzielny,zarównodlatego,że,
niestety,kolejedziejówzłączyłynaszesobą,jakdlatego,żedziejeRosjisąjednym
ztychzagadnień,októrymmusimysobiewyrobićsądwłasny,niczymniezamąco-
ny,wimięnaszychinteresówspołecznych,ekonomicznychipolitycznych”59.
NazłystanbadańnadhistoriąpowszechnąnarzekałteżJanKarolKochanow-
ski.Konstatowałon,żehistoriografiapolskanograniczasięniemalwyłączniedo
historiipolskiej”60.Historykwarszawskiwsposóbzdecydowanyopowiedziałsię
57S.Kętrzyński,TeraźniejszośćiprzyszłośćnaukihistorycznejwPolsce,[w:]Historycyohi-
storii,s.642-643.PierwodrukartykułuwnGodziniePolski”wdniach3-10września1918r.
58Tamże.
59Tamże,s.646.
60J.K.Kochanowski,Opotrzebachnaukipolskiejwzakresiehistorii,nNaukaPolska”,t.I,
1918,s.231.
