Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.PrzeciwnicyHegla
WodpowiedzinapytaniepierwszeBenekezauważa,żezamysłKanta
dasięsprowadzićdodwóchpozytywnychkwestii.nNajpierwpolegana
wysunięciutezy,żetylkonapodstawachdoświadczenialudzkiepoznanie
możebyćugruntowanemocnoipewnie,jegozamysłskierowanybyłna
to,abywspaniałesiłyduchowe—którewcześniejzajmowałysięrozwiąza-
niemniemożliwychdorozwiązaniaproblemówmetafizycznych,awięc
byłymarnotrawione—skoncentrowaćodtądnapoznaniudoświadczenia,
adziękitemuuskutecznićjegobogatszyiszybszypostęp.[...]Podrugie
jednak,chciałKant»zawiesićwiedzę,ażebyuzyskaćmiejscedlawia-
ry«"160.NiezależnieodocenyfilozofiiKantawidaćwięc,żezasługa
BenekegopoleganawskazaniukoniecznościodwołaniasiędoKanta,
trudnojednakzgodzićsięzocenąfilozofiipokantowskiejdokonanąprzez
Benekego.Alegdybysformułowałjąwsposóbbardziejkrytyczny,wów-
czasbyłbyneokantystą.WreszcietrudnozgodzićsięzBenekegooceną
perspektywfilozofii,kiedypisze:nUnas,Niemców,filozofiazabardzo
odeszłaodzdrowegorozsądku[...]"161.Problemjednakwtym,żewuję-
ciuBenekegofilozofiastajesięnpsychologiąstosowaną"162.
69
2.5.BernardBolzano163
InaczejniżBeneke,któryzasadniczowpisujesięwhistorięmyślifilo-
zoficznejwczasachpokantowskichipoheglowskich,BernardBolzanood-
grywazasadnicząrolętakżewzrozumieniuwielufaktówpóźniejszych,
przedewszystkimzaśwzrozumieniuantypsychologizmukilkuzna-
czącychpostacifilozofiiniemieckiejprzełomudziewiętnastegoidwu-
dziestegowieku,awśródnichEdmundaHusserla,uważającegoBolzana
zajednegoznajwiększychlogikówwszechczasów164,czyteżGottloba
160F.E.Beneke:KantunddiephilosophischeAufgabeunsererZeit...,s.17.Zda-
nieI.KantaznajdujesięwKrytyceczystegorozumu.Tłum.R.Ingarden.T.1.
Warszawa1957,BXXX.
161F.E.Beneke:KantunddiephilosophischeAufgabeunsererZeit...,s.79.
162nCałapozostałafilozofianiejestzatemniczyminnymjakpsychologiąsto-
sowaną".Ibidem,s.91.
163BernardBolzano(1781—1848)urodziłsięizmarłwPradze,chociażjegoojciecbył
Włochemzpochodzenia,amatkabyłaNiemką.Wroku1805zostałwyświęconyjakokato-
lickiksiądz,awroku1819pozbawionymożliwościkontynuowaniazajęćzfilozofiireligii
naUniwersytecieKarolawPradze.ZnanyjestprzedewszystkimjakoautorWissen-
schaftslehre(1837)orazwydanegopośmiertniedziełaParadoxiendesUnendlichen
(1851,wydaniepolskie—1966).
164F.Überweg:Grundriss...,Teil4,13.Aufl.,s.179.
