Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
70
Częśćpierwsza:Geneza
Fregego165.Oilemiejscetegopierwszegowokreślonymnurciefilozofo-
wanianienastręczainterpretatoromtrudności,otyleproblememjest
właśniefilozofiaFregego.Dośćpowiedzieć,żedlajednychFregejestfilo-
zofem,któregomyślnależyanalizowaćwnurcieneokantyzmu,jak
ujmujągoHansD.Sluga166bądźteżGottfriedGabriel167,dlainnychneo-
kantystąniejest168.Niejesttotylkoproblempozornybądźteżdrugo-
rzędnakwestiazaklasyfikowaniadanegomyślicieladookreślonegonurtu.
Gdybytakbyło,niemiałobysensukruszyćkopiioklasyfikację.Problem
jednakwtym,żepróbazrozumieniatego,costałosięwfilozofiiniemiec-
kiejdrugiejpołowydziewiętnastegowieku,niepowiedziesię,jeślinie
uwzględnisięwszystkichjejaspektów.Jednymznajważniejszychjest
właśnieneokantyzm.
OdfilozofiiBolzanadoneokantyzmudrogawprawdziejeszczedaleka,
alezarysowująsięwjegomyśligłównetendencjetejfilozofii,amianowicie
antypsychologizmczyteżuczynieniezsamejfilozofiinaczelnegoproble-
murozważań,cowwypadkuBolzanawiążesięzprzeniesieniemciężaru
rozważańnamatematykę.Próbaodpowiedzinapytanieofilozofięskutku-
jewszakżecorazczęściej—aniewolnozapominać,żeprzecieżniebawem
zaczynadominowaćpozytywizm—odwołaniemsiędoinnejnauki.Bolza-
no,któryzresztąpowoływałsięnaKrytykęczystegorozumuKanta
(B742),stwierdzałwprost:nMatematykajestnaukąwielkich"169.Samo
powołaniesięnaKantanieznaczybynajmniej,żemożnapostrzegaćBolza-
najakotego,któryidziedrogąKanta.Wręczprzeciwnie,byłBolzanokry-
tykiemKantaibyłatokrytykaocharakterzefundamentalnym.Wynika
stąd—jakwspominaJohannesHirschberger(1900—1990)—iżBolzano
bywanazywanynczeskimLeibnizem"170,chociażdodaje,żenamianono-
wegoLeibnizazasługujerównieżGustavTeichmüller(1832—1888),który
wroku1860habilitowałsięwGetyndzeuLotzego,anastępniewlatach
1868—1871byłprofesoremwBazylei,wreszcieodroku1871dośmierci—
profesoremzałożonegowroku1632przezkrólaSzwecjiGustawaIIAdolfa
(1594—1632)UniwersytetuwDorpacie(obecnieTartu).DlategoteżBolza-
nanazywasięniekiedyLeibnizempierwszejpołowydziewiętnastegowie-
ku,Teichmüllerazaś—Leibnizemdrugiejpołowytegożwieku.Zkolei
165Zob.J.Dadaczyński:BernardBolzanoaidealogicyzmu.Tarnów2006.
166Zob.H.D.Sluga:GottlobFrege.Theargumentsofthephilosophers.Lon-
don—NewYork1980.
167G.Gabriel:FregealsNeukantianer.nKant-Studien"1986,Nr.77,s.84—101.
168CelujewtymzwłaszczaMichaelDummett(1925—2011).Zob.takżeA.Gut:
GottlobFregeiproblemyfilozofiiwspółczesnej.Lublin2005.
169B.Bolzano:BeyträgezueinerbegründeterenDarstellungderMathematik.
Prag1810,s.1.
170J.Hirschberger:GeschichtederPhilosophie.Bd.2:NeuzeitundGegen-
wart.13.—14.Aufl.FreiburgimBreisgau1991,s.822.
