Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
podstawyjejustroju.Choćformalnieelekcjaviritimbyłakontynuacjąwcześniejszej
praktykielekcjiwramachdynastii,poprzyjęciuzasadywspółodpowiedzialnościkaż-
degoszlachcicaindywidualnie,anietylkoszlachtyjakostanu,zawybórwładcyilosy
państwa,nastąpiłzasadniczyprzełomwświadomościpolitycznej.
Datakońcowa–rok1795,wyznaczonaprzezutratębytupaństwowego,wydajesię
oczywista;ekskursywczasypóźniejszesygnalizująznaczenietradycjiRzeczypospolitej
wżyciujejdawnychobywatelipodzaborami.
Periodyzacja
Wzakresiehistoriisztukiiliteraturyzastosowanopodziałnaepoki,zzaznaczeniem
podokresówproponowanychprzezspecjalistów.Wczęścifaktograficznejprzyjęto
tradycyjnąperiodyzacjęwedługdatpanowaniakolejnychkrólów,którychosobowość
izapleczepolityczne–podobniejakwspółczesnychprezydentów–decydowały
wznacznejmierzeosystemierządóworazwykorzystywaniuposiadanychkompetencji.
Królowiewrazzichnajbliższymotoczeniemkształtowalitakżeklimatkulturalnyswoich
czasów,modęartystyczną,kierunkiwymianyintelektualnej,społecznenastawieniena
otwartośćlubzamykaniesięprzedwpływamipaństwsąsiednich.
PodziałwiekuXVIIw1648r.nadwapodokresydziejówpolitycznychjestuzasadniony
nietylkodatąśmierciWładysławaIVWazy,aleigeneralnymkryzysemwpołowietego
stuleciawEuropie.ProblemkorelacjihistoriinarodówpolitycznychRzeczypospolitej
federacyjnejrozwiązanopragmatycznie,sygnalizującwewstępachdorozdziałów
faktograficznychzmianyrelacjimiędzyjejgłównymiprowincjami.
Stanbadańiliteratura
WprezentacjihistoriiRzeczypospolitejstaraliśmysięwykorzystaćznacznypostępbadań,
jakiwciąguostatnich19latnastąpiłnawszystkichpolachhistorycznegodociekania:
historiiparlamentaryzmu,skarbowościiwojskowości,historiispołecznej(teoriaklien-
telizmu)ipolitycznej(zwł.XVIIIw.),dziejówkomunikacjispołecznejikultury,
mentalnościisztuki,Kościołówistosunkówwyznaniowych,grupetniczno-prawnych
(przedewszystkimŻydów)orazhistoriigospodarczej.Normalnąpraktykąstałosię
rozpatrywaniedziejówRzeczypospolitejnaszerokimtleeuropejskimiwykorzystywanie
wbadaniachhistorycznychdorobkuinnychnauk:statystykihistorycznej,antropologii
kulturowej,socjologii,politologiiijęzykoznawstwa.
Zewzględunaograniczonąobjętośćpodręcznikawtokuwykładuzamieszczono
przypisytylkodoźródełiopracowańcytowanychwtekście,abibliografia–skon-
struowanazzachowaniemgeneralnychpodziałównadwieczęściksiążkiirozdziały
wczęścifaktograficznej–obejmujeprzedewszystkimsyntezyipracezbiorowe,
najważniejszeedycjeźródeł–zarównowspółczesne,jakiXIX-wieczne,orazartykuły
najistotniejszedlainterpretacjiporuszanychzagadnień.Uwzględnieniewszystkich
monografiibyłooczywiścieniemożliwe.Pracewjęzykupolskimijęzykachobcych
potraktowanorównorzędnie.
28
