Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ożyznychglebach,bujnejroślinności,obfitościzwierzątłownychizaso-
bówmineralnych:
Całyniemalkrajjestrówninnyisłoneczny,opróczgórzystychiporosłychlasamiterenów
przylegającychdogranicwęgierskich.Imdalejjednakstąd,tymglebajestrówniejsza,
żyźniejszailepiejuprawiona.PośrodkuMałejPolskisterczytylkojednagóra,Łysą
zwana.[...]InnewzniesieniawcałymprawieKrólestwiesąraczejpagórkaminiżgórami.
WdawniejszychczasachnietylkoLitwa,aleiwiększaczęśćPolskibyłacałkiemlasami
pokryta,leczterazziemiawszędziestaranniejuprawiana,wjarzynyizbożajestpłodna
iwłąkiobfituje.Ichociażklimatjestnazbytzmienny,tojednakporóżnychstronach
niemałoznajdujesięsadówrodzącychgruszki,jabłka,śliwy,brzoskwinie,czereśnie
iorzechy,którewielościąodmianismakiemnieustępująwęgierskimczywłoskim.
Wwielumiejscachspotykasięteżiwinnąlatorośl,którejgronaniezłesąwprawdziedo
jedzenia,zwłaszczagdydopiszeimletniaijesiennapogoda,leczwyciśnięteznichwino
jestnazbytcierpkie,skorosięustoi.Rosnątakżenapolskiejziemikasztany,morwy,
pigwy,figi,migdały,szafran,ryż,kawony,melony,ziołaikwiatyróżnegorodzajuoraz
inneogrodówwłoskichrozkoszeiponętysmakowe.Niebrakrównieżmetaliikruszców
kopalnych[...]awięcołowiu,żelaza,miedzi,brązu,srebraizłota.Wielkajesttakże
obfitośćptactwaidrobiu,dalejzaśbydłaróżnegorodzajuidzikiejzwierzyny,
amianowiciejeleni,dzików,niedźwiedzi,wilków,wiewiórek,saren,zajęcy,dzikich
osłów,żubrów,kóz,turów,rysi,żbików,lisów,rosomaków,wyderibobrów.Podobnie
rybwszelkich,jakietylkowymienićmożna,albowiemnadertuwielerzek,jezior
istawów.Spośródrzekatolinajważniejszesą:Wisła,Dunajec,San,Wieprz,Warta,
Noteć,Dźwina,Niemen,Dniestr,Prut,Boh,Prypeć,Narew,Drwęca,Berezyna,Dniepr
–wszystkieniemaldożeglugisposobne
7
.
TakżewopiniieuropejskiejRzeczpospolitaObojgaNarodówbyła
ocenianajakokrajrozległy,ludnyizasobny.PosełfrancuskiJean
deMonlucwskazywałw1572r.nawielki–boconajmniejdwukrotnie
większydoFrancji–obszarPolskioraznadużąurodzajnośćkraju
inadmiarproduktówżywnościowych.PodróżującyprzezRzeczpospolitą
cudzoziemcychwalilisobietakżejejnizinneukształtowanie:
Zuwaginato,żePolskajestkrajempłaskim,niekamienistyminiegórzystymkolaską
podróżujesięzłatwością
8
.
Począwszyodpoł.XVIIw.zachwytynadrówninnymukształtowaniem
terenuibrakiemgranicnaturalnychnazachodzieiwschodzieosłabły,
zaczętojetraktowaćniejakobrakprzeszkódwkontaktachzzagranicą,
autrudnienieworganizacjiobrony.Usytuowaniewkorytarzumiędzy
obomaczęściamikontynentueuropejskiego–wprzewężeniumiędzy
BałtykiemaMorzemCzarnym,rozszerzającymsięwkierunkupółnocno-
-wschodnim–sprzyjałoinwazjomzestronysąsiadów,zwłaszczaMoskwy
iTurcji.
7
Ibidem,s.60–61.
8
GasparddeTendedeHauteville,RelationhistoriquedelaPologne,1697,s.326–331,za:
JanAntoniWilder,Okiemcudzoziemca.ZewspomnieńcudzoziemcówodawnejPolsce,Warszawa
1959,s.39.
35
