Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
(Livonia)nadZatokąRyską,którychstatuspolitycznyirelacjezRzecząpos-
politąpodlegałyodXVIdoXVIIIw.ciągłymzmianom.
StatuslennyPrusKsiążęcychpotwierdziłhołdksięciapruskiego
PrusyKsiążęce
AlbrechtaFryderykaHohenzollernawtrakciesejmulubelskiego1569r.,
sankcjonującytakżeewentualnedopuszczeniebrandenburskiejliniiHo-
henzollernówdosukcesjiwksięstwiepruskim.Wciągunastępnychdwu
stuleciwPrusachKsiążęcychzwyciężyłatendencjadecentralizacyjna
wwynikuniekonsekwentnejpolitykiStefanaBatoregoiZygmuntaIII,
którzydopuścilidoprzejęciawładzywtymlennieprzezprzedstawicieli
brandenburskiejliniiHohenzollernów(1605,1611,1618)–najpierwjako
regentówwimieniuubezwłasnowolnionegoksięciaAlbrechtaFryderyka,
anastępniesamodzielnie.
Od1618r.PrusyKsiążęcepodrządamielektoraJanaZygmunta
HohenzollernałączyłazBrandenburgiąuniapersonalna,arządzącywnich
następnielektorowiestopniowoograniczaliuprawnieniaszlachtyprus-
kiej,bezskutecznieodwołującejsiędokrólaiRzeczypospolitej.Za
elektoraFryderykaWilhelmaHohenzollernazwanegoWielkim,który
wykorzystałtrudnąsytuacjępaństwapolsko-litewskiegowczasieIIwojny
północnej(1655–1660),PrusyKsiążęceuzyskaływtraktatachwelawsko-
-bydgoskichuznanieswejsuwerenności(1657),aopórstanówprzeciw
zerwaniuwięzizRzecząpospolitąstłumiono.Przywódcaopozycjimiesz-
czańskiejHeinrichRothzostałskazanynadożywotniewięzienie(1662),
przywódcaszlachtyLudwikKalkstein-Stoliński–stracony(1672).
NasejmieunijnymwLublinienastąpiłotakżeoficjalnepotwierdzenie
Kurlandia
stosunkulennegoKurlandiiwobecwładcówRzeczypospolitej.Aktinkor-
poracji(IncorporatioaducatusCurlandiaeetSemigalliaecumRegnoPolono)
z3sierpnia1569r.wspominałjednaktylkooKrólestwiePolskim,bez
wymienieniaWielkiegoKsięstwaLitewskiego–comiałonegatywne
konsekwencjewprzyszłości.Wciągu200latistnieniaKurlandiabyła
lennemRzeczypospolitej,którajednaktylkoprzezok.150latwywierała
wtymkrajurzeczywistywpływ.
KsięstwoKurlandiibyłofaktycznieniemieckąrepublikąszlachty
zczystoformalnązwierzchnościąmonarchy.Niemieckiegopochodzenia
byłtylkoksiążę,szlachtainiewielkaczęśćmieszczaństwa;ludność
rodzima,Łotysze,nieposiadaliżadnychprawpolitycznych.Powierzchnia
Kurlandiibyłao1/3mniejszaoddzisiejszejBelgii:ok.21tys.km
2
(bez
opactwapiltyńskiegoizastawionegoPrusomstarostwaGrobin).Północna
granicawzdłużDźwinyiwpełniotwartagranicazLitwąniezapewniały
ochronyiKurlandia(jakInflanty)byłastaleterenemwojenodominium
marisBalticiorazpenetracjiwojskRzeczypospolitej,SzwecjiiMoskwy.
Systempolityczny,opartynadualizmiewpływówksięciairycerstwa,
doprowadziłnapocz.XVIIw.doostrychkonfliktówmiędzydążącymdo
absolutyzmuksięciemWilhelmemKettleremaopozycjąszlachecką,
zakończonychzwycięstwemstanówdziękiinterwencjikróla(Formula
48
