Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Głównąpowinnościąstarostygrodowegobyłozapewnieniebez-
pieczeństwanapodlegającymmuterenieiprzekazywaniemieszkańcom
wiadomościnadesłanychzkancelariikrólewskiej.Wzakresiewymiaru
sprawiedliwościpodlegałmusądgrodzki,wzakresiegromadzenia
ikolportowaniainformacji–urządgrodzki(kancelaria).Urządstarościński
pełniłważnąfunkcjęwobsłudzekomunikacjispołecznejm.in.przez
dbałośćostandrógizapewnianiebezpieczeństwanagłównychtraktach
oraznagranicachpaństwa.
WXVI–XVIIw.efektywnośćurzędustarostystopniowosięzmniej-
szała.Wbrewutartejwhistoriografiitezie,niewynikałotojednak
zwłączeniastarostywpoczeturzędnikówziemskichprzezkonstytucję
z1611r.,któraokreślałajedyniemiejscezasiadaniastarostynasejmiku
(wKoroniepopodkomorzym)dlauniknięciasporówprestiżowych
9
.
Starostowie–wpraktycejużdożywotni–traktowaliwXVII–XVIIIw.
swestanowiskoizwiązaneznimuposażenieprzedewszystkim
jakoźródłodochodu,ajegokumulacjawrękachmagnatów,trzymają-
cychnierazjednocześniei10starostw(wbrewinkompatybiliom),syg-
nalizujesłabnięciefunkcjiadministracyjnejstarostwa.
Obowiązkipublicznezwiązanezurzędemstarostowiezlecalipodleg-
łymsobieurzędnikom,nominowanymiutrzymywanymprzezstarostę.
sędziagrodzki
Bylito:sędziagrodzki,pisarzgrodzkiiburgrabiazamkowy.Sędzia
zastępowałstarostęwczynnościachsądowych,burgrabiastrzegłzamku,
pisarzgrodzki
apisarzgrodzkiprowadziłksięgigrodzkie,doktórychwpisywano
instrukcjesejmikowe,listyprzypowiednienazaciągwojskaorazdoku-
burgrabiazamkowy
mentyprywatne,którymchcianonadaćmocprawnąiuchronićprzed
zniszczeniem(protestacje,testamenty,nadania),stanowiącedokumenta-
cjęniezwykleważnądlaszlachty.Pisarzepobieraliopłatyzasweusługi
ibyłtourządniesłychaniedochodowy.
5.2.Urzędyziemskie
Drugipionadministracjipaństwowej–zależnyodstanuszlachec-
kiego–którypowinienteoretycznieuzupełniaćszczątkowąadmini-
wojewodowie
stracjękrólewską,byłwRzeczypospolitejniedostatecznierozwinięty.
ikasztelanowie
SpośródurzędówziemskichistotnąrolęodgrywaliwXVIi1.poł.XVIIw.
wojewodowieikasztelanowiejakosenatorowie,awśródurzędów
niższychte,któredawałyuprawnieniawdziedziniesądowej.
Nadawanieurzędówziemskich,odpowiadającychwpewnejmierze
zachodnimtytułomhonorowym,zaspokajałorosnącezapotrzebowanie
9
Konstytucjesejmuwalnegowarszawskiegor.1611,VL,t.III,s.16,fol.26,p.75:Ordo
OfficialumTerestrium.
88
