Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
króla,wchodzilinatomiastwskładradsenatu,którychrolakosztemsejmu
stalewzrastała.
Radysenatu(senatusconsilia)byłyzłożonezewszystkichobecnychna
dworzesenatorów–ministrów,rezydentów,aleiosóbdowolnie
radysenatu
zapraszanychprzezkróla.Ichobowiązkipolegałynaudzielaniukrólowi
zaleceńzwanychsenatusconsulta,którespisywano,podpisywanoiod-
czytywanonapoczątkukażdegosejmu.Wintencjiustawodawcówmiało
tozwiększaćkontrolęsejmunadkrólem,wpraktycemonarchowie
uczynilizradsenatuswojenarzędziedoomijaniasejmuidziałania
zpominięciemizbyposelskiej.
WparlamencieRzeczypospolitejnieistniałoformalniezróżnicowanie
izbnawyższąiniższą(jakIzbaLordówiIzbaGminwAnglii).Wczasie
obradpołączonychizbkoniecznośćopowiadaniasięzadworemlub
przeciwniemuograniczałaswobodęwypowiedzisenatorów,aleza-
chowalioniwpływnaobradywniewielkimgronie–stądobawyszlachty
przedprzenoszeniemobraddokomisjiideputacji.Wpływsenatuna
politykęzagraniczną,podejmowanienaradachsenatuzkrólemwiążących
decyzjiwsprawachwewnętrznychipraktyczneuniezależnianiesięodizby
poselskiejnasilałosięwczasachsaskichwmiarępostępującejdegeneracji
iczęstegozrywaniasejmów,azarazemkoniecznościpodejmowania
szybkichdecyzji.
Liczebnośćizbyposelskiejbyłaustalonazwyczajowo.Pouniilubelskiej
wjejskładwchodziłood140do170posłów,wtym48zWielkiego
izbaposelska
KsięstwaLitewskiego.Zmiennaliczebnośćposłówsejmowychwynikała
zbrakuregulacjiprawnych,np.wKoroniewojewództwolubelskie
wysyłałozregułytylko3posłów,krakowskie–7,ruskie–14,mazowieckie
–20,natomiastwWielkimKsięstwiezregułypo2posłówzpowiatu.Taki
składsejmuustaliłsiędokońcaistnieniapaństwapolsko-litewskiego,
zniewielkąkorektąwczasachsaskich(w1736województwusandomier-
skiemudodanosiódmegoposła,aksięstwuoświęcimskiemuizators-
kiemudrugiego).Jakoinstytucjareprezentacjistanowejizbaposelska
reprezentowałatylkoszlachtęświecką,odpocz.XVIw.niewchodzilijuż
doniejprzedstawicieleniższegoduchowieństwa(kapituł)animiesz-
czanie(od1505).
Ogromnąwiększośćposłówjeszczewczasachsaskichtworzyła
szlachtaśrednia.Pewienprocentposłówstanowilimagnaci–przede
wszystkimmłodzi,którzynieosiągnęlijeszczekrzesełsenatorskich
ipoczątkowozadowalalisiętytularnymiurzędamikoronnymiilitew-
skimi,któremożnabyłołączyćzfunkcjąposelską.Magnacipełnilitakże
–w1.poł.XVIIw.sporadycznie,wepocesaskiejwwiększości–funkcje
marszałkówsejmowych.Wśródposłówmożnajednakznaleźćtakżeludzi
niezamożnych,zregułyklientówmagnackich,którzyczasieswego
posłowaniakorzystalizpomocyfinansowejpatronów,potem(2.poł.
XVII–XVIIIw.)takżeobcychdyplomatów.Zresztągratyfikacjewpienią-
97
