Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ców,począwszyodprzełomuXIIIiXIVw.dobraziemskiemogłybyćdzie-
dziczoneprzezkobiety.Prowadziłotodopowiększeniasięzasobówro-
dówrycerskich,niezwiększającdomenymonarszejwprzypadkuewen-
tualnychkaduków,czylidóbrbezdziedzicznych,podlegającychprzejęciu
przezmonarchę.
Zkoleiwprawiemałżeńskimrycerstwouzyskałozwolnieniezobo-
ułatwienia
wiązkuogłaszaniazapowiedzi.Przywilejtenpodkreślałodrębnośćrycer-
wprawiemałżeńskim
stwaodinnychstanówpoddanychkontroliwtymzakresie.
Wkwestiizdolnościprocesowejrycerstwonabyłooddrugiejpołowy
XIIw.„prawonieodpowiednie”(iusnonresponsivum).Przywilejtenpole-
gałnawyłączeniumożnowładztwa,czylirycerstwapełniącegourzędy
monarsze,anastępnieniektórychprzedstawicielirycerstwaspodogól-
uprawnienia
nejjurysdykcjimonarszejipoddaniuichjedyniesądowibezpośrednio
procesowerycerstwa
monarszemu.Uprawnienietostosowanejednostkowozczasemstałosię
przesłankądowysuwanychprzezszlachtępostulatówutworzeniasą-
downictwastanowego.
Zpozostałychuprawnieńwynikającychzprawarycerskiego,prawo
wznoszeniawarowniigrodów,czyliposiadaniawłasnegopotencjału
ochronaosobista
obronnego,byłoprzyznawanerzadko,najczęściejwiększymmożno-
władcom.Zkoleiwzakresieprawzwiązanychzochronąosobistąnastą-
piłoprzyznanierycerstwuwyższejgłówszczyznyinawiązki.Jeszczewyż-
szestawkiuzyskalimożnowładcy.
20401020Prawapolityczneszlachtypolskiej(odXIVdoXVIw0)
Kształtowaniesięprawstanurycerskiegoniosłozasobątakżepodjęcie
przezszlachtęroszczeńocharakterzepolitycznym.Stałysięonezcza-
dążenia
semdominującewdziałaniachtworzącejsięwciąguXIVw.szlachtypol-
politycznerycerstwa
skiej.
Wysunięciuprzezrycerstworoszczeńpolitycznychsprzyjałyokolicz-
ności,jakienastąpiłynaprzełomieXIIIiXIVw.,anastępniewdrugiejpo-
łowieXIVorazpierwszejpołowieXVw.Rycerstwo,skonsolidowanejuż
majątkowo,ajednocześnieposiadającewspólnewskalicałychteryto-
riówprawastanowe,odegrałorolęczynnikadecydującegowważnych
procesachzjednoczeniapaństwa.Jednoliteetniczniepoparłoonopol-
skichkandydatówdotronupolskiego,eliminującrywalizująceznimmia-
sta,którepopierałyobcychpretendentów.Pozwoliłotorycerstwuna
odegraniewiodącejroliwtychprocesach,przyczyniającsiędojegowłą-
czeniawżyciepolityczne.Umożliwiałotorównieżzawarcieukładów
dzielnicowych,wktórychwładcagwarantowałposiadaneprzeznieprzy-
wileje,hierarchięurzędóworazodrębnościprawne.
Osobną,integrującąrolęwzwiększeniupozycjipolitycznejszlachty
odegrałyzwołanekilkakrotnieprzezWładysławaŁokietka,anastępnie
KazimierzaWielkiegowieceizjazdyogólnopolskieszlachty.Wzrostowi
67