Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
CzęśćI.Wprowadzenie
sięprzedstawiauHieronima,uktóregonazwaniearabskichnajeźdźcówIzma-
elitamisłużyłowywołaniuuczytelnikówskojarzeniazniewoląJózefa24,chociaż
równocześnieprzypominałoim,żeArabowiepochodziliodAbrahama25.Trady-
cjęnazywaniaArabówIzmaelitamikontynuowałJanzDamaszku,którywzorem
EuzebiuszawywodziłtęnazwęnazwęodIzmaela,synaHagariAbrahama.Od
imieniapramatkinazywałichteżHagarenami26.
Wczwartymwiekupowszechnąakceptacjęwydajesięzyskiwać,jakzauwa-
żyłAmmianMarcellin,nazwa„Saraceni”27.Jestonaczęstoużywanawgrec-
kichiłacińskichźródłachnaokreślenienomadówzBliskiegoWschodu28,nie
wypierajednakcałkowicieinnychokreśleń.Wźródłachsyryjskichpowszech-
nejestużycienazwyṬayydyē29,aleponadejściuislamusyryjscyautorzyużywają
teżnazwymhaggrdyē(niektórzybadaczeproponująwywodzenietejnazwyod
muhdǧirūn)30.
Jakwynikazpowyższego,nomenklatura,stosowanawpóźnejstarożytności
dlaopisanialudziprowadzącychkoczowniczystylżycia,jestzłożonainiejasna.
Różnenazwyużywanenaokreślenienomadówsąechemwcześniejszychhebraj-
skich,akadyjskichiasyryjskichterminów,którewymieniająArabów(ichnazwa
pojawiasięwinskrypcjachasyryjskichwróżnychformach,np.Ar-ibi,Arba-d,
s.5i7)mieszkańcyFaransąnazywaniFaranitami(prnaii),natomiastArabowieniebędący
chrześcijanamisąokreślanimianemSaracenów(srqaii).Zob.G.Fisher,W.Ward,Miracles,
Conversion,andRaiding,[in:]ArabsandEmpiresbeforetheSixthCentury,ed.G.Fisher,Ox-
ford2015,s.296.
24Gen.37.23-28.
25S.Weingarten,TeSaint’sSaints.HagiographyandGeographyinJerome,Leiden
2005,s.177.
26JanzDamaszku,Oherezjach,C(CI),1.
27ScenitasArabas,quosSaracenosposteritasappellauit(AmmianMarcellin,XXIII,
6.13).PodobniebrzmiąsłowaEpifaniusza:TῶVἈγIρnVῶVTῶVKIIἸσvInλITῶV,ΣIρIKnVῶV
δὲTIVῦVKIλoUvέVωV(Epifaniusz,Panarion,I,4.1.5,ed.Holl,Bd.1,s.180,v.11).Cf.
J.Retsö,TeArabsinAntiquity…,s.514-521.
28Gr.ΣIρIKnVή,łac.Saracenus.Zob.F.Millar,TheTeodosianEmpire(408-450)and
theArabs:SaracensorIshmaelites?,[in:]CulturalBorrowingsandEthnicAppropriationsinAn-
tiquity,ed.E.Gruen,Munich2005,s.298,303;K.M.Klein,Marauders,Daredevils,and
NobleSavages:PerceptionsofArabNomadsinLateAntiqueHagiography,Isl92.1,2015,
s.212-213.
29Pseudo-Jozue,22,24,51,55,57-60,63,74-75,79,88(przeł.Trombley,Watt).
AndreasLutherniepozostawianazwyṬayydyē,leczoddajejąsynonimemArabowie.
30OichsugestiachwtejkwestiipiszeM.Ph.Penn(EnvisioningIslam.SyriacChristians
andtheEarlyMuslimWorld,Philadelphia2015,s.60-52).Jednakwinnejswejpracytenautor
jednoznacznieutożsamiasyryjskiemhaggrźyēzHagareni(WhenChristiansFirstMetMuslims:
ASourcebookoftheEarliestSyriacWritingsonIslam,Oakland2015,s.60-62).
