Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
54
CzęśćI.Wprowadzenie
HistoriaAugusta171.RzymscygeografowielokowaliSaracenówwcentralnejczę-
ścipółnocnejArabii,jednakbezwskazaniaprzynależnościplemiennej.
JednakdopierowIVw.użycieterminu„Saraceni”naokreślenieArabów
wydajesięzyskiwaćpowszechnąakceptację,coodnotowałAmmianMarcellin172.
ChociażAmmianniebyłpierwszympisarzem,któryużyłtejnazwy173,toistotne
jest,żewłaśnieonwyraźniepowiązałSaracenówzarabskimiscenitae-koczow-
nikamimieszkającymiwnamiotach.Wksiędze22swojejHistoriiwyjaśnił,że
Arabowie„Skenici”-toznaczy„mieszkańcynamiotów”-sąteraz(czyliwjego
czasach)nazywaniSaracenami-ScenitaspraetenditurArabas,quosSarracenos
nuncappellamus174.Niewytłumaczyłpowodówzmianynazewnictwa,awkaż-
dymraziebraktakichwyjaśnieńwzachowanychczęściachResgestae.Ammian
najwyraźniejzakładał,żepowódjestpowszechnieznany.Omiejscachzamiesz-
kaniaplemionsaraceńskichwspomniałopisującCylicjęiIzaurię.Wytyczył
ichwschodniągranicęwliniiprostejodbrzegówEufratuażdobrzegówNilu,
istwierdził,żeplemionasaraceńskiezamieszkująpojejlewejstronie175.Terenyte
zostałyniegdyśpodbiteprzezSeleukosaNikatora-dodawał.Rzymskidziejopis
wspomniałteżniejakiegoMalechusaPodosacisa,arabskiegofylarchęSaraceno-
rumAsanitanum176.
WIVw.terminSaraceniupowszechniłsięizacząłbyćpowszechnieużywany
wtekstachgreckichiłacińskichnaokreślenieArabówpustyni,częściowozastępu-
jącterminSkenitai„mieszkańcynamiotów”iwypierającnazwęArabowie177.Jan
Geneseosdocet,quodsintexIsmaele.IpsiCedaraflioIsmaelis.IpsiAgareniabAgar;qui,utdix-
imus,perversonomineSaracenivocantur,quiaexSarrasegenitosgloriantur(Izydor,Etymologie,
IX,2.57).
171SHA,Firmus,III,3;Trzydziestucesarzy,XXX,7;Aurelian,XI,3;XXVII,5;XXVIII,2,
4;XXXIII,7;XLI,10;Probus,IV
,1;III,3;PesceniuszNiger,VII,8;G.W.Bowersock,Arabs
andSaracensintheSHA,[in:]BonnerHistoria-Augusta-Colloquium1984-85,Bonn1987,s.71-80.
172AmmianMarcellin,XXIII,6.13;J.Retsö,TeArabsinAntiquity...,s.514-521.
173Ptolemeusz,V
,17.21.TerminutegoużyłrównieżEuzebiusz,cytująclistDionizego
(247/8-264/5).Zob.T.Hainthaler,ChristianArabsbeforeIslam,[in:]PeoplefomtheDes-
ert,Pre-IslamicArabsinHistoryandCulture,ed.N.AlJallad,Wiesbaden2012,s.32.
174AmmianMarcellin,XXII,15.2.Winnymmiejscu(XXIII,6.13)użyłpodobne-
gosformułowania(ScenitasArabas,quosSaracenosposteritasappellavit).
175Poprawejbyłowgniegootwartemorze(AmmianMarcellin,XIV,8.5).Pominął
opisOsroeneiprzeszedłdoopisuSyrii.
176AmmianMarcellin,XXIV
,2,4;M.D.Bucharin(M.Д.Бухарин,Происхож-
дениеэтнонимаΣαρακηνοί,VV67[92],2008,s.59)sądzi,żemowaoszejkughassanidzkim.
177WgTesaurusLinguaeGraecaetermintenzostałpoświadczony65razywtekstachłaciń-
skichzIViVw.13razyużytogowgreceprzedIVw.i175razywgreckichźródłachzIV-Vw.;
M.C.A.Macdonald,Arabians,Arabias,andtheGreeks,contactandperceptions,To16,2009,
s.19-21;idem,OnSaracens...,VIII,s.4.
