Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jestprawdziwe,apodrugie,żeniemogłobybyćinaczej.Kiedy
mówimy,żecośjestprzygodnieprawdziwe,mamynamyślito,
żechociażtakfaktyczniejest,tomogłobybyćtak,iżrzeczymiałyby
sięinaczej.Jeżelichcemyprzypisaćtorozróżnieniejakiemuśdziałowi
filozofii,powinniśmyjeprzypisaćmetafizyce.Zdrugiejzaśstrony
mamypojęcieprawdyapriori.Przyjmujesię,żeprawdaapriori
totaka,októrejmożnawiedziećniezależnieodwszelkiego
doświadczenia,iżjestprawdziwa.Zauważmy,żeniematuwogóle
mowyoświatachmożliwych,chybażewprowadzisięjedodefinicji.
Mówisiętutylkoto,żemożnawiedziećniezależnieoddoświadczenia,
iżjestonaprawdziwaoświecieaktualnym.Byćmożezasprawą
jakiegośfilozoficznegoargumentuznaszejniezależnej
oddoświadczeniawiedzyotym,żecośjestprawdziweoświecie
aktualnym,wynika,iżmusimywiedzieć,żejesttotakżeprawdziwe
owszystkichświatachmożliwych.Alejeślidasiętegodowieść,
potrzebajakiegośfilozoficznegoargumentu.Topojęcie,jeśli
mielibyśmyjeprzypisaćjakiemuśdziałowifilozofii,należynie
dometafizyki,leczdoepistemologii.Dotyczytego,wjakisposób
możemypoznać,żepewnerzeczysąfaktycznieprawdziwe.
Oczywiściemożebyćtak,żewszystko,cokonieczne,jestzarazem
czymś,comożnapoznaćapriori.(Zauważmynamarginesie,żetak
zdefiniowanepojęcieprawdyapriorimawsobieinną
modalność:możnawiedziećniezależnieodwszelkiego
doświadczenia.Jesttotrochęskomplikowane,ponieważwystępuje
tupodwójnamodalność).Niebędęmiałtutajczasu,abybardziej
szczegółowozbadaćtepojęcia,leczodsamegopoczątkuwidzimy,
żeniesąonewżadnymwypadkutrywialnietakiesame.Jeśli
sąkoekstensywne,todostwierdzeniategotrzebajakiegoś
filozoficznegoargumentu.Jakwidzieliśmy,należąonedoróżnych
dziedzinfilozofii.Jednoznichdotyczywiedzy,tego,comożna
wiedziećwpewiensposóboświecieaktualnym.Drugiejestzwiązane
zmetafizyką,ztym,jakiświatmógłbybyć;jestontaki,jakijest,lecz
czypodpewnymiwzględaminiemógłbybyćinny?Twierdzę,
żefaktyczniejesttak,iżżadnaztychdwóchklaszdańniezawierasię
wdrugiej.Aletutajmusimypodjąćtylkorzecznastępującą.Czy
wszystko,cokonieczne,jestpoznawalnelubpoznane
apriori?Rozważmynastępującyprzykład:hipotezęGoldbacha.Głosi
ona,żekażdaliczbaparzystajestsumądwóchliczbpierwszych.Jest
tozdaniematematyczneijeśliwogólejestprawdziwe,tomusibyć
konieczne.Niemożnapowiedziećnapewno,żechociażfaktycznie
