Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
XIII
relacjetych,którzyjąznali,traktująwyłącznieowspólnejpracy.Nie
słyszymyowięzachtowarzyskich,przyjaźniach,prywatnychspotka-
niach.Zgorącymoddaniemmówiąoniejdwietowarzyszkipracy
spółdzielczej—JaninaŚwięcickaiJózefaPodsiadło—alenawetich
Orsettiniedopuszczazbytblisko.Możnaraczejodnieśćwrażenie,żeje
onieśmiela.MariaDąbrowska,wspominając,wroku1943,jakwlatach
pierwszejwojnyświatowejwspółtworzyłyruchspółdzielczywLubli-
nie,pisała,żeOrsetti„ludziomschodziłanaogółzdrogiitowarzyska
niebyła.Sposóbbyciamiałanitoczymśskrępowanyizawstydzony,
nitozlekkawyniosły,obejściechłodneizdawkowouprzejme,po-
wściągliwe”7.DąbrowskaiOrsettispotykałysięwówczasnaobiadach,
którychgospodyni„czemuśniebardzoją[tojestOrsetti]lubiłaitwier-
dziła,żeniejestonatakludzkaiuspołeczniona,jaksięmówi.Sądzę,że
niebardzorozumiałajejżycieskierowanewewnątrzsiebie,zatopione
wmyślachimożeniezawszedostrzegająceludzi”;.PośmierciOrset-
tijejsiostrazapisała:„CharakterystykaMaryniniebyłabykompletna,
gdybymniewspomniałaojejzamiłowaniudosamotności,wktórej
czułasięnajlepiejipotrzebowaładlaswojejintensywnejumysłowej
pracy”9.
Aprzecieżtapraca,którejoddałacałeżycie,służyłajednemutyl-
kocelowi:urzeczywistnieniu„nieśmiertelnegoideału”,który„drzemie
[…]wnajgłębszychpodświadomychtajniachduszyludzkiej—jako
zarzewiebuntuiprotestuprzeciwkowyzyskowiczłowiekaprzezczło-
wieka—jakopotrzebaobjęcialudzkościuczuciembraterstwa—tego
wyższegostanusprawiedliwości,którywyłączapojęciewymierzania
wzajemnościusług,tego,cosiędaje,itego,cosiębierze”(s.90-90).
Samotnośćiwspólnota,osobnośćiharmoniaspołeczna—Orset-
timyślijezawszerazem,niejakoantynomiczne,leczwspółzależne.
Niewierzywrewolucję,nieufaanirewolucyjnejpolityce,anirewo-
lucyjnejprzemocy,alewierzywbunt.Bunt,któryjestzawszezarazem
indywidualnyispołeczny:buntująsiębowiemtylkojednostki—lecz
7MariaDąbrowska,Dzienniki,t.1,Czytelnik,Warszawa1988,s.333.
;Tamże.
9AleksandraKrusensternowa,„Młodelata…”,s.4.
