Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
XV
Owena—stwierdza—wynikałyzjegoprzekonania,żezmianyspo-
łecznejdokonaćmogątylko„ulubieńcyOpatrzności”lub„czynniki
rządząceczywpływowe”.Orsettiniemawątpliwości,żeanidespo-
tycznizbawcyludzkości,anitymbardziejrządyniesąinigdyniebędą
Owenowskimi„fabrykantamiszczęściapowszechnego”(samOwen,
jakzauważa,zdawałsobiesprawę,że„dotychczasżadnerządywtym
sensieużytkuzeswejpotęginieuczyniły”).Rzeczzatemwtym,by
odkryćiwspierać„twórczośćspołecznąszerokichmasludowych”.
Twórczośćspołecznaniejestwszakżeniczyminnym,jaksumą
twórczychdziałańjednostek,polem,wktórymurzeczywistniasięich
bunt.Społecznenieunieważniatego,cojednostkowe,leczwzmac-
niajeiwyzwala.AleksiejBorowoj,anarchista,postaćdobrzeOrsetti
znana,pisałwroku1918:„społeczeństwojesttylkozłączeniempraw-
dziwychrzeczywistości—osobliwychiniepowtarzalnych.Dlatego
społeczeństwoniemożebyćabsolutnymcelemosoby.Niemożebyć
bezwarunkowymkryteriumjejpostępków.Społeczeństwo—tośro-
dowiskourzeczywistnianiaprzezosobęjejtwórczychcelów”11.
Urozumnienie
Bybuntmógłsłużyć„twórczościspołecznejszerokichmaslu-
dowych”(Orsettijestdotegosformułowaniaprzywiązana,powta-
rzajeiwbroszurzeoOwenie,iwewstępiedoZdobyciachleba
Kropotkina12),potrzebaracjonalnegoujęciaspołecznejrzeczywisto-
ści.Orsetticzęstomówioracjonalności—oracjonalnymplanowaniu
miastimieszkań,oracjonalnymorganizowaniuwypoczynku,wymia-
nyspółdzielczej,praniadomowego.Ojakąracjonalnośćtuchodzi?
Niewątpliwienieoabstrakcyjną,uniwersalnąracjonalność,znajdującą
11AleksiejBorowoj,Anarchizm,Librokom,Moskwa1999,s.41.
12PiotrKropotkin,Zdobyciechleba,b.tłum.,red.iprzedm.EdwardGodwin[Maria
Orsetti],naskładziewksięgarniJ.Czerneckiego,Kraków-Warszawa1925.Ohistorii
wrazzprzyp.**i***.
