Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
Wynalazkiinaśladownictwa
XIX
Formułąrozumnejorganizacji,tym,cowiążepolespołeczne,win-
nabyćzatemKropotkinowskawizjapomocywzajemnej,pojmowanej
jakoimmanentnazasadakoordynacjiczyteżuspołecznieniajednostko-
wychimpulsów.Sposób,wjakiOrsettimyślizwiązekjednostkowego
ispołecznego,współbrzmizpropozycjamiGabrielaTarde’a.Choćnie
wspominaonimnigdywswoichpismach,niewątpliwieznałago
przynajmniejzapośrednictwemWilhelma(Guillaume’a)deGreefa,
belgijskiegosocjologa,profesoraUniversiténouvellewBrukseli,pro-
motorajejrozprawydoktorskiej,obronionejnatejuczelniw1915ro-
ku.WdoktoracieOrsettiodsyładokładniedotegofragmentujednej
zksiążekdeGreefa,wktórymomawiaonpoglądyTarde’a24.Tarde
podkreślał,że:„wsocjologiimamyprzywilejszczególny,znajomośćin-
tymnąpierwiastka,którymjestnaszaświadomośćindywidualna,tak
samojakiskładowej,którąjestzbiorowośćświadomości”25.Dlatego
teżwszelkaregularność„nieobjawiasięwfaktachspołecznych,lecz
odkrywamyjąwnich,jeślijerozłożymynatyleelementów,ilewnich
24Tojestdo:GuillaumedeGreef,Lasociologieéconomique,Alcan,Paris1904,s.220
in.
25GabrielTarde,Lasociologieélémentaire,„Annalesdel’InstitutInternationalde
Sociologie”1895,nr1,s.221,cytowanyw:EdwardAbramowski,Zagadnieniasocjali-
zmu,w:tenże,Filozofiaspołeczna.Wybórpism,PWN,Warszawa1965,s.95(przyp.).
PoglądyOrsettiiAbramowskiegołączyzresztąsilnazbieżnośćiwspólnotainspiracji,
zasługującenaosobneomówienie.OrsettiwswoichpismachwspominaoAbramow-
skimżyczliwie,jakkolwiekzaskakującorzadko:wbroszurachpoświęconychRobertowi
OwenowiiPiotrowiKropotkinowiprzywołanyonzostajejakoznaczącynagruncie
polskimkrytykwszelkichformodgórnejorganizacjiidiagnostanegatywnejroli,jaką
państwoodgrywawżyciuspołecznym.Niewątpliwieistotneznaczeniedlarecepcjipo-
glądówAbramowskiegoprzezOrsettimiałajejdziałalnośćwewspomnianymwyżej
brukselskimStowarzyszeniuPolskimim.Lelewela.Kwestiądozbadaniapozostajeza-
równoznaczenieinspiracjiwolnomularskich,obecnychw„Lelewelu”,dlakształtowania
sięświatopogląduOrsetti,jakipytanieopodobieństwairóżnicewpojmowaniupa-
triotyzmu(horyzontemmyśleniaAbramowskiegopozostaje,jaksięwydaje,niepodległa
Polska,podczasgdywwypadkuOrsettirelacjamiędzypatriotyzmemainternacjonali-
zmemjawićsięmusijakobardziejzłożona;dozagadnieniategopowrócimywdalszej
częścininiejszegowprowadzenia).
