Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzęśćI.CZYMJESTEKONOMIA?
gdybynieplanowane,alewjakiśsposóbuporządkowanedziałaniatysięcyprzedsię-
biorstwniezapewniłyimstałychdostawżywności.Tozaskakujące,żetennieplanowany
Hchaos”gospodarkirynkowejokazujesiębyćznaczniebardziejuporządkowanyniż
gospodarkacentralnieplanowana.Właśniedlategoprawiewszystkiekrajenaświecie
–jedynymiwyjątkamisąobecnieKoreaPółnocnaiKuba–opierająsięnagospo-
darcerynkowej.
W1776r.,wswojejsłynnejksiążceBadanianadnaturąiprzyczynamibogactwanaro-
dówAdamSmith,szkockipionierekonomii,pisałotym,żejednostkidążącedorealiza-
cjiwłasnychinteresówczęstoostateczniesłużąinteresomcałegospołeczeństwa.Smith
takpisałoprzedsiębiorcy,którydążącdozysków,czynibogatszymcałynaród:
H[Każdy]myślitylkooswymwłasnymzarobku,ajednakwtym,jakiwwieluinnych
przypadkach,jakaśniewidzialnarękakierujenimtak,abyzdążałdocelu,któregowcale
niezamierzałosiągnąć”
1
.Odtegoczasuekonomiściużywająokreślenia„niewidzialna
rękarynku”wodniesieniudosposobu,wjakigospodarkarynkowapotrafiwykorzystać
siłędążeniadowłasnychkorzyścidladobraspołeczeństwa.
Badaniaminadtym,jakposzczególniludziepodejmujądecyzjeijakoneoddzia-
łująnasiebienawzajem,zajmujesięmikroekonomia.Jednymzkluczowychtematów
wmikroekonomiijestzasadnośćspostrzeżeniaAdamaSmitha:jednostkirealizującswoje
własneinteresy,częstorealizująostatecznieinteresyspołeczeństwajakocałości.
Takwięcodpowiedziąnanaszepierwszepytanie–oto,jaknaszsystemgospodarczy
radzisobiezdostarczaniemtowarów–jestfakt,żepolegamynazaletachgospodarki
rynkowejisileHniewidzialnejręki”.
AleHniewidzialnaręka”niezawszejestnaszymprzyjacielem.Ważnejest,abyzdawać
sobietakżesprawęztego,kiedyidlaczegoindywidualnedążeniedowłasnychinteresów
możeprowadzićdozachowańprzynoszącychefektprzeciwnydozamierzonego.
Mojekorzyści,twojekoszty
Ogólnierzeczbiorąc,życiewDelcieRzekiPerłowejjestdziśnieporównywalnielepsze
niżw1980r.Dwierzeczyuległyjednakznacznemupogorszeniu:korkinaulicachija-
kośćpowietrza.Wgodzinachszczytuśredniaprędkośćnaulicachmegalopoliswynosi
zaledwieokoło20kilometrównagodzinę,apowietrzejestbardzoniezdroweprzezwięk-
szączęśćroku.
Dlaczegosądzimy,żeteproblemytoprzykładyporażkiideiHniewidzialnejręki”?
Zastanówmysięnadkwestiąruchuulicznego.
Kiedyulicesązatłoczone,każdykierowcapowodujewzrostkosztówponoszonych
przezwszystkichinnychkierowcównadrodze–dosłowniewchodziimwdrogę(aoni
1A.Smith,Badanianadnaturąiprzyczynamibogactwanarodów,przeł.StefanWolff,OswaldEinfeld,
ZdzisławSadowski,WNPWN,Warszawa2007.
6
