Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CzęśćI.CZYMJESTEKONOMIA?
wktórymwieleszczegółówzostałokompletniezignorowanych(…cokupowaliklienci?
Nieważne!).Tenprostymodelmożebyćwykorzystanydoodpowiedzinapytanietypu:
Hcobybyło,gdyby”:cobysięstało,gdybyotwartokolejnąkasę?
Jakpokazałahistoriazkasamiwsupermarkecie,częstomożliwejestopisanie
ianalizaużytecznegomodeluekonomicznegoprostymjęzykiem.Ponieważjednak
dużaczęśćanalizekonomicznychwiążesięzezmianamiilościowymi–wcenieproduk-
tu,liczbiewyprodukowanychjednostekczyliczbiepracownikówzatrudnionychprzy
jegoprodukcji–ekonomiściczęstodochodządowniosku,żesięgnięciepoodrobi-
nęmatematykipomagawyjaśnićdanyproblem.Wszczególnościprzykładliczbowy,
prosterównanielub–zwłaszcza–wykresmożebyćkluczemdozrozumieniapojęcia
gospodarczego.
Dladociekliwych
Model,któryzjadłgospodarkę
Modeltotylkomodel,prawda?Więcjakdużeszkodymożewyrządzić?Ekonomiściprawdo-
podobnieodpowiedzielibynatopytaniezupełnieinaczejprzedkrachemfinansowymwla-
tach2008–2009niżponim.Okazujesiębowiem,żetowłaśniemodelekonomiczny–jaksię
okazało,błędny–odegrałznaczącąrolęwpowstaniutegopoważnegokryzysufinansowego.
Model,którywidniejewtytuletejramki,wywodzisięzteoriifinansów–gałęzieko-
nomii,którastarasięzrozumieć,ilewartesątakieaktywajakakcjeiobligacje.Teoretycy
finansówczęstobywajązatrudnieni(i,oczymwartopamiętać,bardzowysokoopłacani),aby
opracowywaćzłożonemodelematematyczne,którepomogąfirmominwestycyjnymzdecy-
dować,jakieaktywakupićisprzedać–ipojakiejcenie.Poszukującnowegoproduktudo
sprzedażyinwestorom,firmyinwestycyjnezWallStreetstworzyłyzłożoneaktywa,których
wartośćbyłapowiązanazcałymrynkiemamerykańskichdomów.Złożonośćtychaktywów,
znanychjakoMBS(mortgage-backedsecurity,czylihipotecznylistzastawny),sprawiła,że
teoretycyfinansowimieliogromnetrudnościzuzgodnieniemichceny.
Alew2000r.pewienteoretykfinansówzWallStreetogłosił,żerozwiązałtenproblem
przezzastosowanieogromnegouproszczeniamatematycznego,tworzącwtensposóbmodel
wycenyMBS.Firmyfinansowepokochałytenmodel,ponieważotworzyłonprzedniminie-
zwykledochodowyryneksprzedażyinwestoromMBSwartychmiliardydolarówiwygene-
rowałdlanichmiliardyzysków.Jednakżejużwtedyniektórzyekspercifinansowiostrzegali,
żeprostymodelstosowanydowycenyMBSbyłpoprostukompletniebłędny.Ostrzeżenia
tetrafiływpróżnię–bezwątpieniadlatego,żefirmyfinansowetakdużozarabiałynamodelu.
Wlatach2008–2009problemy,przedktórymiostrzegalikrytycy,wybuchłynakatastro-
falnąskalę.WpoprzedniejdekadziecenydomówwUSAwzrosłydoniezrównoważonego
poziomu,akiedydoszłodogwałtownegospadkutychcen,gwałtowniespadłytakżewartości
MBS.Kiedyinwestorzynacałymświeciezdalisobiesprawęzrozmiaruswoichstrat,global-
nagospodarkagwałtowniesięzatrzymała.Ludziestraciliswojedomy,firmyzbankrutowały,
abezrobociewzrosło.Dopieropięćlatpóźniej,w2014r.,zatrudnieniewStanachZjedno-
czonychpowróciłodopoziomusprzedrecesji.
46
