Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przezjegoniewielkąbiodostępnośćwpoczątkowymodcinkujelitacienkiego(jestto
głównemiejscewchłanianiażelaza).Wwarunkachwyrównanegobilansużelazowego
wchłaniasięmniejniż10%jegozawartościwpokarmach.WrazieniedoboruFe
wustrojuwskaŹniktenmożewzrosnąćdo25%.
UkładtransportujIcyżelazowkomórkachbłonyśluzowejjelitastanowiądwabiałkacytopla-
zmatyczne:
-Transferrynaśluzówkowa,służącaszybkowymienialnejpuliżelaza(żelazotransporto-
we).
-Ferrytynaśluzówkowa,służącapowoliwymienialnejpuliżelaza(żelazozapasowe).
Transportżelazawekrwi
Wekrwiżelazojestwbudowanedobiałkatransportującego1transferryny,którajestodpo-
wiedzialnazawymianętegojonumiędzyenterocytami,pulązapasowąierytroblastami.
Wwarunkachprawidłowychstopieńwysyceniatransferrynyosoczowejżelazemwynosi
ok.20130%.ZmniejszenietegowskaŹnikaponiżej16%świadczyoniedoborachżelazalub
jegonieprawidłowejdystrybucji.
Komplekstransferryna1żelazołączysięzreceptoremtransferrynowymbłonykomórkowej
erytroblastówwszpikuiretikulocytów,apowstałykompleksnadrodzeendocytozywnikado
komórki.Każdyczynnościowyniedobórżelaza,oznaczającyjegoniedostatecznądostępność
dlaerytropoezy(skutekniedoboruogólnoustrojowegolubwzmożonejerytropoezy1przyp.
tłum.),powodujezwiększenieliczbyreceptorówtransferrynowychnabłoniekomórkowej.
Wekrwikrążyproteolitycznieodszczepiona,zewnątrzkomórkowa(tzw.rozpuszczalna)część
tegoreceptora(sTfR1ang.solubletransferrinreceptors).Jejstężeniewsurowicywskazuje
nastopieńwyrównaniagospodarkiżelazowej.Wodróżnieniuodstężeniaferrytynyitransfer-
rynynastężeniesTfRniemająwpływutoczącesięwustrojuprocesyzapalne.Zwiększone
stężenierozpuszczalnegoreceptoratransferrynywystępujenietylkowstanachniedoboruże-
laza,aletakżewraziewzmożonejerytropoezy(np.uchorychnaniedokrwistośćhemolitycz-
ną,talasemięiczerwienicę).ZmniejszeniestężeniasTfRwsurowicystwierdzasięuchorych
naniedokrwistośćaplastycznąlubwinnychstanachzwiązanychzupośledzonąerytropoezą,
np.wniedokrwistościnerkopochodnej.Innymparametremgospodarkiżelazowejjestwskaź-
nikferrytynowy,określonyjakoilorazsTfRilogarytmustężeniaferrytyny.Jegowartośćzwięk-
szasięwstanachniedoborużelaza.
Żelazozapasowe
Jesttożelazozwiązanezferrytynąihemosyderyną,zlokalizowanymiwewnątrzkomórkowo,
wukładziesiateczkowo-śródbłonkowymiwtkanceśródmiąższowej,główniewątroby(1/3)
iszpikukostnego(1/3)orazśledzionyiinnychnarządów(np.mięśni).
a.Ferrytyna(związekrozpuszczalnywwodzie)składasięzbiałkowejotoczki(apoferry-
tyna)izjądrazłożonegozmiceliwodorotlenkużelazazfosforanami.Ferrytynamaga-
zynujeżelazowpostacibiologicznieczynnejiochraniakomórkiprzedtoksycznym
działaniemżelazazjonizowanego.Możnajązidentyfikować:
-radioimmunologiczniewsurowicykrwi(p.niżej),
-zapomocąbarwienia,np.wrozmazieszpiku(używającbłękitupruskiego),
-wobraziemikroskopowoelektronowym(cząstki617nm).
Stężenieferrytynywsurowicykrwikorelujezilościążelazazapasowegoustroju.
Wrazieniedoborużelazastężenieferrytynysięzmniejsza,natomiastwniedokrwisto-
ściachnowotworowych,zapalnychizakaŹnych1zwiększasię.Odwrotniejestzestę-
żeniemtransferryny.Patologiczniezmniejszonestężenieferrytynywsurowicykrwi
świadczyoniedoborzeżelaza.
Zapamiętaj.Rozpoczynającysię(prelatentny)niedobórżelazamożnarozpoznaćna
długoprzedwyczerpaniemzmagazynowanegożelazazapasowego(czylijeszcze
wokresieprawidłowegostężeniażelazaitransferrynywsurowicykrwi)napodstawie
zmniejszonegostężeniaferrytynyizwiększonegostężeniasTfR!
11
