Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
To,cometafizyczne
37
nych,asame–ogarnięteprzezduszę–zamykająsięwkilkunajkrótszych–jak
tylkomożna–słowach41.Istotęrzeczy,doktórejpoznaniadążydusza,można
ująćjedynieintuicyjnie,zżywającsięznią,cowymagamozolnegoprzemierze-
niadrogi,podjęcia„drugiegożeglowania”,chwyceniazawiosłaintelektu,anie
tylkozdaniasięnawiatruderzającywżaglezmysłów.Wymagatozerwania
kajdanzmysłówiwyjściazjaskinikugórze,bydostrzecrzeczytakimi,jakimi
sąonesame,anietylkoichcienie,aostatecznie–byspojrzećwsłońce(analogat
Dobra),będąceprzyczynąwszystkichinnychrzeczy.Mitjaskini,doktóregotu
sięodnoszę,rekapitulujezarównoPlatońskągnozeologię42,jakimetafizykę.
Wniejzaś–idee,którecharakteryzującsięinteligibilnością,niecielesnością,
pełnąbytowością,niezmiennością,samoistnościąijednością,transcendująświat
przedmiotówspostrzeganychzmysłami,będącprawdziwąracjąichbytu.Idei
jestwieleidlategoionedomagająsięostatecznegowytłumaczenia.Sferąnaj-
wyższąiabsolutniepierwsząsą:Jedno,zrównywanezDobrem,inieokreślona
Diada,czylipierwszezasady,którewspółdziałając,sąprzyczynąmnogości,róż-
norodnościigradacjibytów.Wpatrującsięwideejakoprzyczynyceloweidzia-
łającwedługzasad,Demiurg,Rzemieślnik,jakoprzyczynasprawczabuduje
zmysłowykosmos,będącyświatemnajpiękniejszym„spośródzrodzonych”43.
MetafizykaPlatonajestpodstawąjegoetyki,wktórejcnotajestporządkiem
wprowadzanymdoduszynasposób,wjakiDemiurgbudujekosmos,orazpoli-
tyki,którejzadaniemjestporządkowanieiharmonizowaniewspólnotyludzkiej.
Ajesttakdlatego,żefundamentbytustanowiąporządekiDobro,niedostępne
zmysłom,leczdostępneintelektowi.
1.3.3.Arystotelesowskametafizykasubstancji
„KtooddialogówPlatonaprzejdziedolekturyMetafizyki,tenbędziesądził,
żeznalazłsięwinnymświecie”44–takwielebowiemdzielifilozofięmistrza
iucznia.Choćniewszyscybadaczezgodzilibysięztakądiagnozą45,dziełaPla-
tonaiArystotelesawyznaczyłydwagłównenurtyfilozofiieuropejskiej.Ary-
stoteleszeStagiry(384-322przedChr.)jakoautorMetafizykipodjąłsięwniej
zadaniaostatecznegowyjaśnieniazmiennejrzeczywistościempirycznej.Na
41Por.:G.Reale,Historiafilozofiistarożytnej,t.II,PlatoniArystoteles,tłum.E.I.Zieliński,Lub-
lin1996,s.41.
42S.BlandzignozeologięPlatonanazwie„metafizykąpoznania”(por.:tenże,Platońskiprojektfi-
lozofiipierwszej,Warszawa2002,s.315).
43Platon,Timaios,29a.
44T.A.Szlezák,Onowejinterpretacjiplatońskichdialogów,tłum.P.Domański,Kęty2005,s.200.
45Dlaprzykładu:G.Realewskazuje,żeróżnicemiędzyPlatonemaArystotelesemniesątakgłę-
bokie,jaksięzwyklesądzi(por.:tenże,Historiafilozofiistarożytnej,dz.cyt.,t.II,s.380-391).
