Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
46
Rozdziałpierwszy
1.3.10.MetafizykawiekuXX
MimokrytykiiodrzucaniametafizykaniezniknęłazfilozofiiXXwieku.
Pomijająctenurty,któreprogramowonawiązywałydojejklasycznejkoncepcji,
pojawiłysięteżjejlicznenoweujęcia.
WśródnichpoczesnemiejscezajmujeniewątpliwieHenriBergson(1859-
-1941).Sednemjego„metafizykipozytywnej”,ajednocześnietym,conajbar-
dziejskryte,jest„duréeréelle”–„rzeczywistetrwanie”,będącekorzeniemcałej
rzeczywistości.Świattożywyorganizm,przenikniętypędemżyciowym(élan
vital)iciągletwórczoewoluujący.ZadaniefilozofiiBergsonupatrywałwkro-
czeniuzakonkretnąrzeczywistościąwewszystkichjejzawiłościach,niezaś
wbudowaniusystemu,którypłynącąrzeczywistośćustatyczniairozczłonkowu-
je.Stądjegokrytykarozumu,mającegoznaczeniepraktyczne,aopowiedzenie
sięzaintuicją,będącąinstynktownymwspółpłynięciemiwspółczuciemzrze-
czywistością70.
MartinHeidegger(1889-1976)uznając,żetradycyjnametafizyka„zapo-
mniała”obyciu(Sein),azajęłasiębytem(Seiende),czylitym,coistniejącena
sposóbprzedmiotu,nanowopostawił„kwestiębycia”iuczyniłzniejgłówny
tematswychbadań.WSeinundZeitdrogądotarciadobyciajestjestestwo(Da-
sein),którejest„moje”i„egzystuje”,toznaczyodnosisiędobycia,wprzeci-
wieństwiedorzeczy,którajest„obecna”.Bycie,októrenależypytać,niejest
jestestwuobce.Jednakżenierzucasięwoczywtakisposób,jakto,coobecne
(byt),choćzawszeprzezeńprześwituje.Odsłonięciebyciadokonujesiędzięki
hermeneutyce,którazistotyswejjestinterpretowaniemzarównopoznaniaświa-
taprzezjestestwo,jakisamopoznaniajestestwa71.
Fenomenologia,którapoprzedzaładziełoHeideggera,przynajmniejwswym
pierwotnym,Husserlowskimprojekcienaukiopisowejoistociefenomenów,
czylitego,cobezpośredniodane,niebyłametafizyką72.Egzystencjalizm,postę-
pującyśladamiHeideggera,wswychlicznychodmianachrównieżniebudował
metafizyki,niemniejpodejmowałmetafizyczneproblemy,stawiającwcentrum
70Por.np.:H.Bergson,Ewolucjatwórcza,tłum.F.Znaniecki,Kraków2004.Zob.także:L.Koła-
kowski,Wstęp,w:H.Bergson,Ewolucjatwórcza,dz.cyt.,s.5-25,orazR.Ingarden,Zbadańnad
filozofiąwspółczesną,Warszawa1963,s.9-191;R.Waszkinel,Genezapozytywnejmetafizyki
Bergsona,Lublin1986.
71Zob.:M.Heidegger,Bycieiczas,tłum.B.Baran,Warszawa1994;tenże,Budować,mieszkać,
myśleć,dz.cyt.;tenże,Kantaproblemmetafizyki,tłum.B.Baran,Warszawa1989–orazwstępy
dotychprzekładówautorstwaB.BaranaiK.Michalskiego.
72Por.:J.Krokos,FenomenologiaEdmundaHusserla,AleksandraPfänderaiMaxaSchelera,
Warszawa19922.ProblemtenszerzejanalizujeS.Judycki,Fenomenologiaametafizykawper-
spektywierozważańEdmundaHusserla,„ZeszytyNaukoweKUL”1988,nr3,s.11-17.
