Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
Rozdziałpierwszy
Idealiściniemieccy,zwłaszczaJohannGottliebFichte(1762-1814),czyniąc
zjaźnizasadęiźródłoświata,czyFriedrichWilhelmSchelling(1775-1854),
któryposzukiwałabsolutu,przekraczającegoopozycję:jaźń-przyroda,aprzede
wszystkimGeorgWilhelmFriedrichHegel(1770-1831),zaogólnąpodstawę
filozofiiuznalizasadęniezależnościrozumuijegosamodzielnościwsobie.We-
długHeglapunktemwyjściafilozofowaniawinnobyćmyślenie,które„wznosi
sięponadnaturalną,zmysłowąirozumiejącąświadomośćdoswegowłasnego
czystego(unvermischte)elementuiwtensposóbnajpierwnadajesobieoddala-
jącesię,negatywneodniesieniedoowegopoczątku”.Swojezaspokojenieznaj-
dujenajpierwwsobie,toznaczy„wideiogólnejistotytychzjawisk”63.Jestnią
Absolut,któryjestteleologicznymstawaniemsię,wyłaniającym–zgodnie
zprawemdialektycznym–coraztonowepostaciebytu.Postaciąpierwotnąbytu
(tezą)jestpojęcie,jegoantytezą–przyroda,asynteząobu–duch.Zkoleiduch
ujawniasiędialektycznienajpierwjakoduchsubiektywny,potem–obiektywny,
aichsynteząjestduchabsolutny,przejawiającysięwsztuce,religiiifilozofii;
filozofiazaśjestsynteząobu.OfilozofiiHeglamożnapowiedzieć,żewyrasta
zwnętrzastającegosiębytu.Parexcellencedialektyczna,zastąpićmiałaopartą
narozsądkustarąmetafizykę,którawyjaśniałarzeczywistośćprzezodwołanie
siędoskończonych,odgraniczonychodsiebieokreśloności.
WKantowskiejkrytycemetafizykimożnadopatrywaćsiętakżeimpulsudo
jejodrzucenia,jakispotykasięwfilozofiipozytywistycznejineopozytywistycz-
nej,choćstojącyujejpoczątkuAugustComte(1798-1857)zaswegopoprzedni-
kauważałHume’a.Wyróżniającwhistoriimyśliludzkiejtrzyfazy:teologiczną
lubmitologiczną,tłumaczącązjawiskadziałaniemsiłnadprzyrodzonych,będą-
cychwytworemfantazji,metafizyczną,posługującąsiępojęciami,któreprze-
kraczajązakresdoświadczenia,orazpozytywną,ograniczającąsiędostwierdza-
niafaktów,uznałtęostatniązanajwyższyiostatecznyszczebelrozwojumyśli
ludzkiej.Naukiszczegółowebezresztypodzieliłymiędzysiebiecałąrzeczywi-
stość,pozostawiającfilozofiisyntetyczneułożenieichwynikówizbudowaniena
ichpodstawieogólnegopoglądunaświat.Przekonanieozbędnościmetafizyki,
anawetjejszkodliwości,mimozasadniczejprzemianypoglądówComte’a,jest
stałymelementemstanowiskapozytywistycznego.Wneopozytywizmie,repre-
zentowanymprzezKołoWiedeńskie,argumentemprzeciwkometafizycebyła
bezsensownośćzdań,jakimisięonaposługuje–zdaniateniedająsiębowiem
sprowadzićdozdańempirycznych,podczasgdyjedynieoneorazzdaniaanali-
tycznesązdaniaminaukowymi.Takwięcfilozofiipozostajetylkobyćmetanau-
ką,zajmującąsięmetodaminaukowymi,weryfikacjąhipotezorazsensownością
63G.W.F.Hegel,Encyklopedianaukfilozoficznych,tłum.Ś.F.Nowicki,Warszawa1990,§12.
