Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.RYZYKOWKLASYCZNYMNURCIETEORIIEKONOMII
więcdopostępuwbadaniachnadryzykiemwporównaniuzteoriąneoklasyczną,alenie
odpowiedziałanapodstawowyproblempozostawionyprzeztamtą-amianowicienie
wyjaśniaroliryzykaniemierzalnegofinansowo.
Pierwszewyjaśnieniaterminunryzyko”wekonomiisąteżnierozerwalniezwiązane
zpojęciemnubezpieczenie”,awięcznarzędziemfinansowymmającymrozproszyćskutki
ryzyka.Towłaśniezkręguubezpieczeniowegowywodzisiępierwszacałościowopoświę-
conaryzykupozycjamającaambicjębyciakompendium-pracaWilletaz1901roku76.
Willetuważał,żeryzykojestzjawiskiemobiektywnym,ajednocześniewynikaznie-
pewności,mającejcharaktersubiektywnyijestefektempoczuciaprzypadkowości.Takie
postawienieproblemudałoasumptdoanalizyniepewności,którabyładotejporywdzia-
łalnościpraktycznejczęstoutożsamianazryzykiem(cobyłoskutkiemwiązaniaryzyka
zubezpieczeniami).Jeżeliryzykobyłobyjedynieodzwierciedleniemrachunkuprawdopo-
dobieństwa,wówczasniepewnośćstawałabysiętożsamazryzykiem.Tymczasemcodzien-
neoperacjehandloweprzeczyłytakiemuprostemupostawieniusprawy.Okazywałosię,
żeprzemysłowcyubezpieczalicałezakładynawetwówczas,gdyryzykopożaruuważali
zanikłe,natomiastrzadkoubezpieczaliniewielkieładunkiwysyłanewniebezpiecznemiej-
sca,gdzieczęstopadałyłupemrabusiów.Gdybykierowalisięjedynierachunkiemprawdo-
podobieństwapowinnidokonywaćdokładnieprzeciwstawnychwyborów.Zatemoboknie-
pewnościmusiałistniećinnyczynnikdecydującyoryzyku-wielkośćpotencjalnychstrat.
Naukowąpróbęsformułowaniateoriiryzykazuwzględnieniemrozróżnienianary-
zykoiniepewnośćkontynuowałKnight77.Wydzieliłonryzykozniepewności.Określił
niepewnośćjakopojęcieszerszeniżryzyko.Wedlejegodefinicjiryzykowynikaznie-
pewności,niejestzniąjednaktożsame,istniejąbowiemrównieżinneczynnikijekształ-
tujące.Przedewszystkimsątowłaściwościprocesówgospodarczych,którepowodują,
żeichefektjestoddalonywczasieodprzyczyny.Planowaniedziałalnościgospodar-
czejodbywasiębezwiedzyokońcowychrezultatach.Wypływaztegotakżezależność,
żechociażniepewnośćniedajesięskwantyfikować,toryzykojestmierzalnezapomo-
cąrachunkuprawdopodobieństwa.Podobnądefinicjęwyprowadziłnagrunciepolskim
Lange,którywprowadziłnastępującerozróżnieniemiędzyniepewnościąaryzykiem:
oryzykumożnamówićwówczas,gdydlaprzebieguzdarzeńdajesięzastosowaćrachu-
nekprobabilistyczny,oniepewnościwówczas,gdytakiejmożliwościbrak78.
ZarównodlaKnighta,jakipropagatorówjegomyśli(nagrunciepolskimwymienić
tutrzebaW.Sameckiego79)istotnebyłorozróżnieniemiędzytypamiprawdopodobień-
stwa:1)apriori,gdywszystkiemożliwewynikiokreślonesąznanymprawdopodobień-
stwem;2)statystycznym,możliwymdozbadaniapoprzezdoświadczenieoraz3)szacunko-
wym(estymacyjnym),ocenianymwsubiektywnysposóbnapodstawienajlepszejwiedzy
żeichstrumienieprzepływówpieniężnychcharakteryzująsięidentycznąkowariancjąryzyka.S.A.Ross,Comment
ontheModigliani-MillerPropositions,nJournalofEconomicPerspectives”2(4)/1988,s.127-133.
76
A.Willet,TheEconomicTheoryofRiskandInsurance,ColumbiaUniversityPress,London1901.
77
F.Knight,Risk,UncertaintyandProfit,Hart,Schaffner&Marx,Boston1921.
78
O.Lange,TheFoundationsofWelfareEconomics,nEconometrica”,vol.10,no.3-4/1942,s.215-228.
79
Zob.W.Samecki,Ryzykoiniepewnośćwdziałalnościprzedsiębiorstwaprzemysłowego,PWE,Warszawa
1967,s.10-17.
37
