Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
Cz.1:MONIZMIPLURALIZMAPRZEMIANYUSTROJUWŁADZYLOKALNEJ
źniej,gdyFrancjaiEuropamiałyjużzasobątragicznedo-
świadczeniamonistycznychreżimówrewolucyjnychikontrrewolucyj-
nych,republikrządzonychprzezdyktatorówinowychmonarchiiobra-
cającychwniweczuroczyściedeklarowaneprawaczłowiekaiobywate-
la,umysłyisercawieluopanowałyideewolnościidemokracjigłoszone
przezA.deTocqueville’a.Jegotwórczośćprzełamywałaniejakosche-
matyzmdoktrynalnywczesnegoliberalizmu,jednostronnieakcentują-
cegowartościindywidualistyczneiniechętnegorozwiązaniomdemokra-
tycznym.Zdrugiejstronydostrzegałonniebezpieczeństwa,jakieniosły
procesydemokratyzacjiwzwiązkuzwytworzeniemtzw.społeczeństwa
masowego,pozbawionegowartościtradycyjnejkulturyiskłonnegodo
ucieczkiodliberalizmuwkierunkukolektywistycznych,wistociemo-
nistycznychsystemówrządówjakiejśformy„tyraniiwiększości”.Autor
DemokracjiwAmeryce
oraz
Dawnegoustrojuirewolucji
byłniekwe-
stionowanymtwórcąnowoczesnejideipluralizmupolitycznegoispo-
łecznego,któragwarancjiswobodnegorozwojujednostkiupatrujewra-
machdziałalnościżnorodnychgrupspołecznych,przedewszystkim
samorządulokalnegoidobrowolnychstowarzyszeństanowiącychogniwa
pośredniemiędzyobywatelemipaństwem.WedługA.deTocqueville’a,
gminajakozwiązeknaturalnypowstajesamorzutniewszędzietam,
gdziegromadząsięludzie.Źródłemwładzywgminiejestlud,któryjak
dowodzipraktykagminNowejAngliimożesprawowaćwładzę
wsposóbbezpośredniwmniejszychjednostkach,nawetbezorganów
przedstawicielskich.Władzalokalnapowinnabyćdlaobywatelipodsta-
wowąszkołąwolności,cojestosiągalnenacorównieżwskazujądo-
świadczeniaamerykańskie,atakżeniektóreepizodywewczesnejfazie
rewolucjifrancuskiej(np.okresobowiązywaniaustawygminnejz1789r.)
wwarunkachniezależnościodrząducentralnegoipluralistycznej
demokracji,którejmechanizmywinnyzapewniaćreprezentacjęiochronę
zróżnicowanychinteresówwystępującychwmiejscowejspołeczności.
Niektóreztychmyśliznajdowałyźniejkontynuatorówwżnych
obozachideowych.Inspirowałymiędzyinnymipozytywistyczneprojekty
przebudowyspołeczeństwawkierunkurozwojużnorodnychstowarzy-
szeń,decentralizacjiiregionalizacji(A.Comte),koncepcjetzw.samorzą-
dowegoanarchizmu(Proudhon,M.Bakunin),atakżeformułowanąna
grunciesocjologiipolitycznejtezę,iżrozwójosobowyjednostekwymaga
społeczeństwapluralistycznego,wjegoramachpaństwazapewniającego
ład,toznaczydynamicznąrównowagęmiędzywtórnymistowarzysze-
niamiiinnymigrupamispołecznymipośredniczącymimiędzyjednostką
ipaństwem(E.Durkheim).