Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
сетерминомобухватајуипризводидуховнеипредметиматеријалнетра-
дицијскекултуре”
9
.Bliskajestmiwięcetnograficznaorientacjawdefinio-
waniutegopojęcia,włączającaobokkulturyumysłowej
10
ispołecznej
11
także
materialną
12
.Ograniczeniesemantykifolkloruwyłączniedoliteraturyustnej
13
,
przyanaliziektórejnajbardziejistotnyjestnieprzekaz,alesamtekst
14
,prowadzi
dooderwaniadziełafolklorusłownegoodcałokształtusytuacjispołecznej,jej
kontekstuiokolicznościpowołującychjedożycia
15
.Zastosowaniezapropono-
wanejszerokiejdefinicjipozwalanawłączeniewtokrozważańliteraturyludo-
wej,któraobrzędowinietowarzyszy.Tekstwerbalnyjestwięctraktowanyna
równizpozawerbalnym,ponieważ„obasąwytworemświadomościzbiorowej
ijej(niezaśempirycznegokonkretu)odpowiednikiem”
16
.
WSPÓLNOTAKULTUROWAIPOZAKULTUROWA
Przedstawioneznaczeniefolklorunarzucasposóbpojmowaniasamejkul-
tury–odmienniedefiniowanejwzależnościodróżnorodnychpunktówwidze-
niaprzyjmowanychprzezposzczególneszkołyidyscyplinynaukoweorazod
___
___
___
___
___
___
_
9
М.Клеут,Народнакњижевност...,op.cit.,s.5.
10
Pojęcie„kulturyumysłowej”stosowanem.in.przezJanaStanisławaBystroniamożebyćza-
mienioneterminem„kulturaduchowa”„oznaczającymwszystkiewytworyświadomościludzkiej(wie-
rzenia,wiedzę,ekspresję),które:1)sąnatylezobiektywizowanespołecznie,żestanowiąkulturę,anie
wyrazpsychikiindywidualnej,aledlaujawnieniasięniewymagająwzasadziewspółdziałaniagrup
ludzkich,2)nieznajdująwyrazuwartefaktachlubznajdujągowtakichartefaktach,którychfunkcja
kulturowa(np.artystyczna)jestwyłącznalubznaczniewykraczającapozaewentualnefunkcjeużytko-
we”.SE,s.193-194,hasło:kulturaduchowa.Por.J.St.Bystroń,EtnografiaPolski,Poznań1947.
11
„Kulturaspołeczna(...)oznaczawyodrębnionąwklasyfikacjachkulturyosobnąklasęzjawisk
kulturowychjakokategorięswoiściespołeczną,np.rodzina,społecznośćlokalna,obrzędy,obyczaje
towarzyskieiin.”.SE,s.201,hasło:kulturaspołeczna.„[Kulturaspołeczna]oznaczauregulowanie
stosunków,ról,układówiwzajemnychpowiązańludzkich”.J.Gajda,Antropologiakulturowa.CzęśćI.
Wprowadzeniedowiedzyokulturze,Toruń2004,s.19.
12
„Wpolskiejtradycjifolklorystycznejujawniłysię(...)dwieorientacjewpojmowaniuzakresu
folkloru:etnograficznailiteraturoznawcza.Pierwszaposługujesięszerokimpojmowaniemterminu,
obejmującymprawiewszystkieelementywchodzącewobrębkulturyumysłowejispołecznej,anawet
niektórezkulturymaterialnej”.SE,s.125,hasło:folklor.„Kulturamaterialna(...)oznaczatewszystkie
wytworyidziałaniaczłowieka,którenależąjużdosferykultury,czyliniesązwiązanetylkozfunkcjo-
nowaniemczłowiekajakożywegoorganizmu,leczsłużąwyłącznielubgłównieumożliwianiuipod-
trzymywaniumaterialnegoistnieniaczłowiekajakożywegoorganizmuigatunku”.Ibidem,s.198,
hasło:kulturamaterialna.Wnaszychrozważaniachniemożemyuniknąćelementówkulturymaterial-
nej,któreniezbędneokazałysiętakżewtrakcieanalizywerbalnychmanifestacjiobrzęduzawierania
małżeństwa.Koniecznebyłydostworzeniazamkniętegowgranicachczasuiprzestrzeniświataobrzędu.
J.Rękas,Obrzędowo-obyczajowykompleksserbskiegotradycyjnegoweselaijegowerbalnemanifesta-
cje,Poznań2005,s.107-157.
13
Por.J.Bartmiński,Folklor–język–poetyka,op.cit.,s.5.
14
SE,s.125-126,hasło:folklor.
15
D.Simonides,Folklorsłowny,op.cit.,s.331.
16
D.Ulicka,Wstęp,[w:]W.Propp,Nietylkobajka,Warszawa2000,s.8-9.
11
