Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
1.3.3.2.Właściwościtoksyczne
1.Aminokwasy
Mimożeaminokwasybiałkowesąniezbędnymiskładnikamiwszystkichorganizmówży-
wychipełniąniezwykleistotnąfunkcjęwprocesachżyciowych,niektóreznichprzyj-
mowanewnadmiarzesąszkodliwe,anawetwręcztoksyczne.Dotakichaminokwasów
należyleucyna.PrzykłademszkodliwegowpływunadmiaruLeunaorganizmyżywesą
przypadkiczęstegowystępowaniapelagry(rumienialombardzkiego)wśródludzi,dla
którychgłównympożywieniemjestsorgo.Pelagrajestwywoływanagłównieniedoborem
amidukwasunikotynowego,witaminyB,AiCorazsprzyjajejnadmiarleucynyprzy
równoczesnymniedomiarzetryptofanu.Zależnościtestwierdzononazwierzętachdoś-
wiadczalnychkarmionychpokarmemzawierającymodpowiedniodobraneudziałytrypto-
fanuileucyny.Warunkidowystąpieniategoschorzeniasąspełnione,gdygłównympoży-
wieniemjestsorgo,wktóregobiałkuudziałleucynyjestznaczny,abrakujeprzede
wszystkimTrporazIleiVal.Sorgo,roślinazaliczanadozbóż,pochodzizAfryki.Obec-
niejejuprawajestbardzorozpowszechnionaiwdużejczęściAfrykiorazAzjizajmuje
pierwszemiejscewuprawiezbóż,natomiastwskaliświatowejznajdujesięnapiątym
miejscupodwzględemtonażuzbiorów.Jejziarnaużywanesądocelówspożywczych,
główniedoprodukcjimąki,kaszikrochmalu.Niebezpieczeństwowystąpieniapelagrylub
podobnegoschorzeniaistniejeuludzispożywającychmałobiałkazwierzęcego.
Pelagrabyłaczęstoopisywanaprzezbyłychwięźniówłagrówsowieckich.Bardzo
małe,pozbawionebiałkazwierzęcegoporcjeżywnościoweotrzymywaneprzezzmusza-
nychdoniewolniczejpracywięźniówwcześniejczypóźniejwywoływałyunichtzw.
kurząślepotęipelagrę.Więźniowietacystawalisięnieprzydatnidopracy,wobecczego
otrzymywalijeszczemniejszeporcjeżywnościowe.Chorobanasilałasięiszybkoprowa-
dziładośmierci.Stopniowepolepszaniedietychorymnapelagręprowadzidocałkowite-
gowyleczenia,oczympisaliwswoichksiążkachmiędzyinnymiAleksanderSołżenicyn,
GustawHerling-GrudzińskiczyGerhardFittkau.
NadmiarTyrwpożywieniuszczurów,szczególnietychnadiecieniskobiałkowej,
wywołujezaczerwienienieskóry,opuchliznę,ubytekwagiidużąśmiertelność.Ukróli-
kówipsównadmiarTyrjestneurotoksycznyiprowadzidomarskościwątroby.Wysoko-
białkowadietawżywieniuszczurówzwiększaichtolerancjęnanadmiarTyr,jednakduże
dawkityrozynysątoksycznepomimotakiejdiety.
Nadmiarinnegoaminokwasuaromatycznego,L-fenyloalaniny,powodujewystąpie-
nieobjawówpodobnychdofenyloketonurii,bardzorzadkiejchorobywywoływanejde-
fektamiwmetabolizmiefenyloalaniny,tj.brakiemenzymuhydrolazyfenyloalaninowej;
zdarzasięonawokoło80przypadkachna1mlnurodzeń.Wraziebrakulubniedostatku
tegoenzymunastępujenagromadzeniePhewpłynachustrojowych,wydzielaniedużych
ilościacetonuijednoczesnezahamowaniebiosyntezytyrozyny.
PrzyjmowaniepokarmówzawierającychPheprzezdziecidotkniętefenyloketonurią
powodujepoważne,nieodwracalneuszkodzeniemózgu.Leczeniepacjentówdotkniętych
tymschorzeniempoleganazapewnieniuwwiekuniemowlęcymidziecięcymdietypoz-
bawionejfenyloalaniny.Podziesięciulatachodurodzeniamożnapowoliwprowadzać
pokarmyzawierającePhe.Osobydotkniętetąchorobąmusząprzestrzegaćwłaściwej
