Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.Połączenianeuronalneaokreśloneprocesyneuropoznawcze
39
Rycina1i8iPołączenianeuronalne:A)unoworodka;B)udwulatka.
Źródło:Deakon2015,zmodyfikowane.
nwystrzyżenie”tychpołączeństanowigłównąprzyczynęwystępowaniazaburzeń
neurorozwojowych:
1)zbytmałaliczbapołączeńneuronalnychmożebyćprzyczynąwystępowaniadys-
leksjiczyASD(por.rozdz.10);
2)zbytdużaliczbapołączeńneuronalnychsprawia,żemogąwystąpićinnezaburzenia
(np.ADHD);
3)zdezorganizowanasiećpołączeńneuronalnychwkorzeczołowejiwhipokampie
wiążesięzrozwojemspektrumschizofrenii(Pąchalska,Kaczmarek,Kropotov2020).
Wynikiemprocesumorfogenetycznegojeststrukturamózgudziecka(anatomia),
którastanowipodstawętworzeniasięnowychpołączeńwewczesnychlatachżyciaoraz
ichzwiązkuzzachowaniem.Istniejejedentylkoproces,którypoczątkowoorganizuje
strukturęmózgu,apotemprzedłużasięlubpowtarza,abyorganizowaćfunkcjejęzy-
kowe,poznawczeizachowanie.Szczególnąrolęodrywatuheterochronia,azwłaszcza
zjawiskoparcelacji,którejestpodstawądoutworzeniawzorcaprocesurozwoju,ajego
tempoirozkładwczasiemodyfikujeprocesheterochronii(Brown,Pąchalska2003).
Spektakularnymprzykłademheterochroniijesttzw.neotenia7,któramożezmienić
przebiegrozwojudziecka.Jesttowybiórczespowolnieniebądźprzedłużeniewczesnego
stadiumrozwojujednostki.Następstwaneoteniimożnapodzielićna:
7Neoteniawystępujenietylkouczłowieka,aletakżeuzwierząt.Jesttonp.zdolnośćpłciowegoroz-
mnażaniasięlarwniektórychzwierzątwystępującawnastępstwieprzyspieszonegowstosunkudoresztyciała
rozwojunarządówrozrodczych;zatrzymanieuosobnikówdorosłychpewnychcechinfantylnych.Występuje
prawdopodobnieupłazówiuryb.Wyróżnianajestformapełna(zupełna),czylizdolnośćdorozmnażaniasię
wstanielarwalnym,iniepełna(niezupełna),polegającananadmiernymwydłużeniustadiumlarwalnegobez
zdolnościrozmnażaniasię.Neoteniapełnaupłazówwynikazbrakureakcjitkaneklarwnastymulującyprze-
mianęlarwhormontarczycy,przynormalnymjejrozwojubądźniedorozwojutarczycy.Wywołanajesttakże
