Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Niemiec,Austriak,Niemiecaustriacki:pojęciakontrowersyjne
39
udałysiępróbypodejmowanewtrakcieobradparlamentuaustriackiegowKromie-
rzyżu,abywprojekcieobywatelskichprawpodstawowychzastąpićpojęcieobywate-
laaustriackiegopojęciemAustriaka86.RównieżMariaTeresaniemiałazrozumienia
dlaokreślenia„Austriak”,copotwierdzająjejoczekiwaniaformułowanewlistachdo
córek,królowychFrancjiiNeapolu,MariiAntoninyiMariiKaroliny,abypamięta-
ły,żesąNiemkamiipielęgnowałytakieniemieckiecnoty,jakrzetelność,szczerość,
solidarnośćiuczciwość87.
EdithRosenstrauch-Königsbergpodkreśla,żewykształconawokresiereform
administracyjnychMariiTeresynowageneracjaniemieckojęzycznychurzędników
„stałasię,niezależnieodichpochodzenia,nosicielamiaustriackiejświadomościna-
rodowej,którabyłaświadomościąogólnopaństwową”,ata„początkowoniestała
wsprzecznościdopatriotyzmukrajowegoposzczególnychosób”88.Autorkarepre-
zentujetezę,żeówpatriotyzmaustriackibyłpatriotyzmemoświeceniowym,który
wXIXw.ustąpiłrodzącemusię,romantycznemunacjonalizmowiipatriotyzmowi
krajowemuozabarwieniunarodowym89.
Wspólnawalkaprzeciwkookupacjinapoleońskiejwzmocniłapoczątkowopo-
czuciewspólnotyNiemcówiAustriakóworazromantycznypatriotyzm,nadktórego
budzeniempracowalipisarzeipolitycytakżewmonarchiihabsburskiej.Jednakdla
NiemcówwAustriilojalnośćwobecpaństwaidomupanującegowkrótcenabrała
większegoznaczenianiżówczesnyniemieckonarodowypatriotycznyzapałnainnych
obszarachniemieckich.Właśnieurzędnicyiliberalnemieszczaństwowspieralipóź-
niejpatriotyzmogólnoaustriacki.PostłumieniuWiosnyLudówiwobecnierozwią-
86
Cyt.za:A.K.Mally,DerBegriff„ÖsterreichischeNation”seitEndedes18.Jahrhunderts,„Der
Donauraum”1972,t.17,s.57,59.
87
J.Kirchhoff,DiedeutscheninderösterreichischenMonarchie.IhrVerhältniszumStaat,zur
deutschenNationundihrkollektivesSelbstverständnis(1866/67–1918),Berlin2001,s.10–11.
Autorwswoimobszernymstudiumbardzownikliwiezajmujesięrozwojemtożsamościnaro-
dowejNiemcówwAustrii,któratutajzostałatylkonaszkicowana.
88
E.Rosenstrauch-Königsberg,ErsteSchritteaufdemWegzumösterreichischenNationalbe-
wusstsein,[w:]ÖsterreichimEuropaderAufklärung.KontinuitätundZäsurinEuropazurZeit
MariaTheresiasundJosephsII.InternationalesSymposiuminWien20.–23.Oktober1980,t.2,
Wien1985,s.900:„DieseneueSchichtvonBeamten,vondeutschsprechendenBeamten,wurde
–unabhängigvonihrereigenenHerkunft–TrägerdesösterreichischenNationalbewußtseins,
daseinGesamtstaatsbewußtseinwar.DiesesstandzunächstinkeinerleiGegensatzzumjewei-
ligenLandespatriotismus”.
89
Ibidem,s.917.JakoprzykładprzytaczapostaćIgnazavonBorna(pierwowzórSarastro
wCzarodziejskimflecieMozarta),któremużywypatriotyzmczeskinieprzeszkadzałwpo-
dejmowaniuważnychzadańocharakterzeogólnoaustriackim.Jakomistrzwiedeńskiejloży
„PrawdziwaJedność”utrzymywałBornbliskiekontaktyznieobecnymiwWiedniubraćmi
lożowymi,jaknaprzykładzgalicyjskimprezydentemgubernialnymJosephemhrabiąBrigido
orazprofesoremnaukpolitycznychnaUniwersytecieLwowskimDominikiemSiegfriedem
vonKöfilem.Wartozaznaczyć,żeczęśćurzędnikówGalicyjskiegoGuberniumKrajowe-
goorazprofesorowieuniwersytetuweLwowie,jaknp.IgnazMartinovicsiIgnazAurelius
Fessler,byliaktywnymiczłonkamizałożonejweLwowiew1782rokulożywolnomularskiej
„FenixuOkrągłegoStołu”.Ibidem,s.901–905.
