Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tejwięzimoralnej,któratworzącswoistąpierwsząpodwalinęgmachu
Rzeczypospolitej,nadawałajejbudowliodrębny,jejtylkowłaściwystyl
duchowy.Cobyłoniegdyśpierwszymwspółczynnikiemrządu,
zwyrodniawszystałosięgłównymmotoremnierządu;cobyłowięźbą
konstrukcji,stałosięwłaśnieżegniazdemsiłdestrukcyjnych.
V.ISTOTAODRODZENIANARODU
Ukazujączatemtakśmiałotenzaródchoroby,corozkładałorganizm
dawnejRzeczypospolitej,niejestpoetaoczywiściechwalcąaniapologetą
dawności.Niejestwszelakorównieżjejbezwzględnymprokuratorem
nisatyrykiem,choćbymaskującymcierpienie.Jestbowiempiewcążycia
nietylkotego,cosięskończyło,aleitego,conatamtymgrobiejęłosię
rozwijać,piewcąodrodzenianarodu.Atenwłaśniemotywpieśnijest
wowejogromnejsymfoniiepickiejnajistotniejszy.
Motywtaki,żebysię„mocą,czystością,dziwnąharmonijąpieni”mógł
wybićponadinneistaćsięnajwyższymwykładnikiemcałości,musiał
się–rzeczjasna–oprzećnieojakąśłatwą,wiotkązłudęnadziei,ale
oniewzruszony,wypróbowanyfundamentprzeświadczenia.Naczymże
więcmogłosięgruntowaćowoczesneprzeświadczenieMickiewicza,
żetyppsychicznyPolaka,nietylkowtymjednym–fikcyjnym–
wypadku,uległjużprzeistoczeniu,żesięprzerodził.faktycznienawyższy,
upragnionyład,żeotopokonanajużzostałaszalonasamowola
isobiepańskabutaduszyszlacheckiejiznowu,jakujeżdżonyrumak,
włączonawsfornyzaprzągtrudupolskiego?Gdyżpowtórzmy–jedynie
zopokitakiegoprzeświadczeniaogólnegomógłbyłwytrysnąćźródlany
strumieńżywiącejwiary,jakimtętniąpieśniPanaTadeusza.
Odpowiedzinatopytanieszukaćbędziemyprzedewszystkimwhistorii
ks.Robaka;wniejskoncentrowałpoetagłównąswąintencjętwórczą.
Oczywiścieonto,furiąbutyszlacheckiejzapędzonywbezdrożazbrodni,
wyprowadzonyrękąpoetyprzezekspiacjęnadrogęprawości
obywatelskiej,wskażenamnajpewniej,gdzieMickiewiczumieszczał
fundamentoptymistycznegoprzeświadczeniaoodmienionejnaturze
polskiej.Przytakimrozumieniusprawytrzebasięzgodzić,żedla
