Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wdziałalnościswejprzechodziłks.Robak,widzimyznowu,żesąonedla
niegoniewczesne,adalekopodobniejszedomartyrologiiniejednego
zbyłychpowstańcówczyemisariuszy.Wlatach1795–1806byłotrudno,
żebyjakikonspiratorpolskipracował„przytaczkachrokwpruskiej
fortecy”,botakpracowalidopierointernowanibylipowstańcypolscy
wGrudziądzu1832r.Równiemałoprawdopodobne,bygoAustriacy
wSzpilberguzakopywali„wlochachdopracy”,cobyłoudziałemdopiero
rozbitkówwyprawyZaliwskiegoz1833r.Podobniesłabouzasadniony
jestszczegół,żebyks.Robakmógłbyćuratowanymjakośzesłańcem
naSybir.Znanezatoiczcigodnebyłynaemigracji,znaneiczcigodne
Mickiewiczowinazwiskatych,coprzeszliprzeztakiewłaśniemęczeństwa
wlatach1831–1833.Ks.Robakpokazanyzatemzostał,zpewnym
pogwałceniemhistorii,jakojedenzwielu,wiernywspółtowarzysztych,
conaówczaswołalidoBoga„zgłębikopalnisybiryjskichiześniegów
kamczackich,izestepówAlgieru,izFrancji,ziemicudzej”.
Czytoprzypadekbezznaczenia?Sądzićwolno,żewłaśnietenszczegół
odsłanianamsenssprawybardzoistotny.Sensmianowicieten,
żeMickiewiczwfakcieemigracjiiwtypieemigrantawidziałbył
podówczasnajwyraźniejszyinajpewniejszydowódnato,żeduszapolska
wswymstosunkudonaroduidoobowiązkunarodowegouległajuż
decydującejzmianie,odrodziłasię.Opanowanywniejzostał,wedługjego
pochopnegoprzeświadczenia,iujarzmionywłaśniewewspółczesnym
pokoleniuówpędodśrodkowy,dziki,nieokiełzanyindywidualizm,
sobiepańskiegoizm.Amiejscejegozpowrotemzająłinstynkt
poświęceniasię,dobrowolnegowprzęgnięciasięwpowinnośćmoralnie
wyższąizatakądobrowolnieuznaną.Awłaśniejesttotensaminstynkt,
który–zdaniemautoraKsiągnarodu–stworzyłbyłpaństwopolskie,był
tajemnicąjegopotęgi,stałymfundamentemjegowyższościponad
państwamieuropejskimi,„czcicielamiMocyiRównowagi,iKoła,
iInteresu”,bałwochwalcamiegoizmu.Pokoleniepolistopadoweznowu
wsobieodzyskało,wjegooczach,tenżyciotwórczyinstynkt.Anowa
postawapsychiczna,opartanaobudzonymduchuofiary,niebyła
bynajmniejaniprzekreśleniem,anizubożeniemindywidualizmu,była,
owszem,spotężnieniemjegonurtuprzezujęciegowbrzegiświadomej,
rządnejwoli.
